Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.03.1969, Blaðsíða 66

ÍSL. LANDBÚN.
J. AGR. RES. ICEL.
1969, 1: 64-80
Athugun á vaxtarkjörum túngróðurs við skafl
Bjarni E. Gubleifsson og Sturla Friðriksson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
Yfirlit. Athugun var gerð á vaxtarkjörum grasa við skaflrönd og fylgzt með áhrifum
kjaranna á vöxt gróðurs, sem kom missnemma undan skafli. Aðstaða til þeirrar könnunar
fékkst á Skörðum í Reykjahverfi, S.-Þingeyjarsýslu, sumarið 1967, en það ár lá skafl í
túni iangt fram eftir vori.
Jarðvegshiti var mældur þrisvar á dag í 5 cm dýpi við skaflinn og fylgzt með bráðnun
skafls og jarðklaka.
Mælingar voru gerðar á sex athugunarstöðum með 6 m millibili yfir þveran skaflinn.
Jafnóðum og gróður kom undan skafli, voru hafnar mælingar á vexti einstakra gras-
tegunda og síðan fylgzt með magni og efnasamsetningu uppskerunnar. Kalskemmdir
við skafl voru athugaðar. Athyglisvert var, að kalskemmdir voru einungis þar, sem
klaki var í jörðu, en undir skaflinum hafði ekki kalið. Gróður, sem lá lengst undir
skafli, var síðbúnari en annar gróður framan af vaxtarskeiði, en var aftur á móti eggja-
hvííuauðugri. Munur þessi minnkaði, þegar leið að lokum vaxtarskeiðsins.
INNGANGUR
Tún og beitilönd eiga að ge£a mikla upp-
skeru, en uppskeran þarf jafnframt að
vera lostæt og næringarauðug. Breytileg
kjöi á vaxtartímabilinu liafa jafnan áhrif
á uppskeruna. Nýsprottið gras er frábrugð-
ið þroskuðu grasi að fóðurgildi, en í ís-
lenzkum túnum og beitilöndum er grösum
rneðal annars mismunað vegna þess, að
vöxtur þeirra allra liefst ekki samtímis.
Er snjó leysir af gróðurlendi að vori og
gróður dafnar, má oft sjá sauðfé sækjast
mjög eftir nýgræðingnum. Að áliðnu sumri
má einnig sjá fé leita beitar við jaðra síð-
leystra skafla, enda þótt meiri uppskeru
virðist vera að fá af öðru gróðurlendi. Síð-
leystir skaflar ættu því að vera forða-
geymsla fyrir kjarnmikinn nýgræðing, sem
verður aðgengilegur fyrir sauðfé síðla sum-
ars. Talið er, að nýgræðingur sem þessi sé
trénisminni og auðmeltari en eldri gróður
og einnig sé efnainnihaldið hagstæðara,
þar sem hann er auðugur að eggjahvítu og
auðleystum sykrungum.
Eðlilega hlýtur gróður, sem kemur mis-
snemma undan snjó, að rnæta ólíkum vaxt-
arkjörum. Vorgróður, sem getur þegar haf-
ið vöxt af auðri jörð, fær í upphafi mis-
góð veðurskilyrði, en langan vaxtartínra.
Gróður, sem kemur seint undan skafli, er
þeirn mun síðbúnari, en hrekst ekki í vor-
hretum. Hann nýtur strax sumarveðráttu
og ætti því í upphafi að vaxa örar. Þessi
ólíku kjör í upphafi vaxtar liafa óefað
mikil áhrif á þroska gróðursins fyrst í stað,
ef til vill allt sumarið. Tilgangur þeirrar
rannsóknar, sem hér verður greint frá, var
fyrst og fremst að kanna nokkra þætti
vaxtarkjara, sem íslenzkur túngróður nýt-
ur. Reynt er að leiða í ljós, hvernig þau
vaxtarkjör hafa áhrif á magn og gæði upp-
skerunnar, og sérstaklega, hvort gróður um-