Milli mála - 2019, Page 130
130 Milli mála 11/2019
SJÁLFSMYND, FRAMANDLEIKI OG TUNGUMÁL Í VERKUM MATÉOS MAXIMOFF
Í þýðingu:
Að því loknu fór ég heim, viss um að konan mín yrði aldrei
aftur veik.
Í smásögunni „L’amour chez les Tziganes“ (Sígaunaást) notar Maximoff
bæði frönsku og rómísku, hlið við hlið:
Désormais, Frinka et Louloudji étaient considérés comme mari
et femme, comme rom et romni. (bls.156)
Í þýðingu:
Upp frá því voru Frinka og Louloudji eiginmaður og eigin-
kona, rom og romni.
Þessi klifun minnir lesandann í sífellu á að sögurnar eru um
Rómafólk en einnig að þær eru ekki samdar með rómíska lesendur í
huga, heldur hina, Gayziés. Erlendu orðin reyna e.t.v. örlítið á gestrisni
markmálsins og þolinmæði lesandans, sem er ókunnugur tungumál-
inu. Hafi Maximoff viljað upplýsa og fræða lesandann um sjálfsmynd
Rómafólk, menningu þeirra og tungumál má einnig velta því fyrir
sér hvort rómísku orðunum sé líka ætlað að halda ekki-rómíska les-
andanum í ákveðinni fjarlægð með því að minna hann einmitt á með
reglulegu millibili að hann er Gayziés í þeim heimi sem verið er að
lýsa?
5.
Matéo Maximoff var einn af þekktari rithöfundum Rómafólks á 20.
öld. Hann var meðvitaður um eigin sögu, menningu og sjálfsmynd
og gerði skýran greinarmun á því að verða rómískur og ekki-róm-
ískur, Gayziés, í verkum sínum. Hann tilgreindi sjaldan hvaða róm-
íska ættflokki hinar og þessar sögupersónur í verkum hans tilheyra;
hann dró öllu heldur upp sameinandi mynd af Rómafólki: hann og
minningar hans, sögurnar sem hann heyrði, skáldskapur hans og
örlög sögupersónanna verða sameiginleg örlög alls Rómafólks í
augum þess sem les. Í því samhengi hefur verið bent á epíska vídd í
verkum hans. Í íslenskri þýðingu á nokkrum smásögum Maximoffs