Milli mála - 2019, Page 143

Milli mála 11/2019 143
Þórhildur Oddsdóttir
Háskóla Íslands
Um Caju Rude

Árið 1929 kom út í Danmörku smásagnasafnið Skyggebilleder (Skuggamyndir) eftir Caju Rude, sem þá var 45 ára. Þetta var
fyrsta bók höfundarins, en á næstu fjórtán árum sendi hún frá sér tíu
skáldverk til viðbótar. Hún samdi einnig tvö leikrit á árunum 1925–
1926 sem tekin voru til sýninga á landsbyggðinni. Nú eru verk Caju
Rude lítt þekkt og nafn hennar nánast gleymt, en styrkur hennar
sem höfundar var ódrepandi áhugi á samfélagslegum málefnum.
Hún bar hag hinna veiku og fátæku fyrir brjósti og tókst að lýsa
þeim slæmu kjörum sem persónur hennar máttu búa við í anda raun-
sæisstefnunnar.
Æska Caju Rude var stormasöm. Hún fæddist í Frederiksberg 11.
júlí 1884 og ólst upp í Frederikshavn og Randers. Faðir hennar yfir-
gaf móðurina og átta börn árið 1892, sem leiddi meðal annars til þess
að fjölskyldan tilheyrði ekki lengur borgarastéttinni. Svo virðist sem
Caja Rude hafi aðeins haft tveggja ára skólagöngu að baki þegar hún
varð að fara að vinna sökum fátæktar. Hún giftist 23 ára en hjóna-
bandið entist aðeins í örfá ár. Þann tíma bjuggu hjónin í bænum
Stege og síðan Korsør. Strax þá skipaði Rude sér í forystusveit rétt-
indabaráttu kvenna. Einnig lét hún sig miklu skipta efnalegan
ójöfnuð í samfélaginu allt til dauðadags 1949.
Caja Rude hóf ritferil sinn með greinum í blöð og tímarit árið
1910, en sama ár og Skyggebilleder kom út var hún fastráðin við Social-
Demokraten, flokksblað jafnaðarmanna, og málefni kvenna urðu sér-
svið hennar. Hún var árum saman ritstjóri pósthólfsins Spørg Villa,
þar sem hún svaraði spurningum um (sam)félagsleg vandamál og
kom bréfriturum í samband við stofnanir og samtök sem veittu fé-