Ljósmæðrablaðið - des. 2020, Blaðsíða 39

39
kvæmdar sem tengjast andlegri líðan tvíbura-
mæðra á meðgöngu og eftir fæðingu og þörf er
fyrir íhlutunaraðferðir sem ljósmæður geta stuðst
við til að bæta þjónustuna við konurnar þegar kem-
ur að andlegri líðan þeirra. Ekkert sérstakt mælitæki
hefur hingað til verið þróað til að meta, fyrirbyggja
eða meðhöndla geðheilbrigðisvandamál kvenna
sem ganga með tvíbura. Samkvæmt niðurstöðum
rannsókna þurfa þessar konur á stuðningi að halda
á meðgöngu en einnig á fyrstu mánuðunum eftir
fæðingu vegna einkenna um þunglyndi og kvíða
sem getur tengst umönnun tvíburanna, vandamála í
samskiptum við maka eða vöntun á frekari úrræðum
til að takast á við nýja foreldrahlutverkið. Þær hindr-
anir geta verið margvíslegar þegar kemur að því að
konur nýti sér geðheilbrigðisþjónustu eftir fæðingu
t.d. tímaskortur, vöntun á barnapössun, fjárhags-
skortur eða skortur á samgönguleiðum (Wenze og
Battle, 2018).
Tvíburameðganga
Í fræðilegri samantekt frá árinu 2005 sem byggði
á 30 ára vinnu með foreldrum fjölbura í gegn-
um stofnunina TAMBA (Twins and Multiple Births
Association) og MBF (Multiple Birth Foundation)
kom fram að pör sem áttu von á tvíburum upplifðu
oft óraunhæfa bjartsýni sem gerði það að verkum
að þau voru óundirbúin fyrir fylgikvilla og þau tilf-
inningalegu áhrif sem fæðing tvíbura gat haft á fjöl-
skylduna. Oft geta þunganir verið óvæntar og hvað
þá þegar tvíburar eru til staðar en sýnt hefur verið
fram á að alltof sjaldan fá þessi pör sérstaka fræðslu
sem tengist fjölburameðgöngu og umönnun
tveggja barna. Því er afar mikilvægt að foreldrar fjöl-
bura hafi aðgengi að ljósmóður með sérkunnáttu
og séu í ítarlegu eftirliti hjá ljósmæðrum og öðrum
fagaðilum sem huga að einstaklingsbundnum og
tilfinningalegum þörfum þeirra (Bryan, 2005).
Samkvæmt Chasen og Chervenak (2017) felur tví-
buraþungun í sér aukna áhættu á flest öllum þeim
líkamlegu fylgikvillum sem upp geta komið á með-
göngu samanborið við konur sem ganga með ein-
bura en í fræðilegum samantektum Bricker (2014)
og van den Akker, Postavaru og Purewal (2016) kom
í ljós að mikilvægt er að huga einnig vel að andlegri
líðan kvennanna en fáar rannsóknir hafa lagt áherslu
á þá streitu og andlegu vanlíðan sem konur geta
upplifað þegar þær ganga með tvíbura. Því ber að
huga vel að geðheilbrigði kvennanna með auknum
stuðningi og fræðslu. Þegar um eineggja tvíbura-
meðgöngu er að ræða eru belgjaskil þunn í móð-
urkviði og krefjast slíkar meðgöngur þéttara eftirlits
hjá ljósmóður ásamt reglulegum fósturgreining-
um (Bricker, 2014; Medforth o.fl., 2017). Í rannsókn
Wenze og Battle frá árinu 2018 kom í ljós að tví-
burameðganga, þar sem um var að ræða eineggja
tvíbura, fól í sér meiri áhættu heldur en meðganga
með tvíeggja tvíbura og samfara því auknar líkur á
vandamálum hjá nýburunum. Mikilvægt er því að
byrjað sé að skoða snemma á meðgöngu hversu
þykk belgjaskilin eru í sónar til að stuðla að því að
meðgangan gangi sem best fyrir sig.
Tekin voru viðtöl við tvær íslenskar konur sem áttu
það sameiginlegt að hafa gengið með og átt ein-
eggja tvíbura, sem felur í sér meiri áhættu en með-
ganga með tvíeggja fyrirbura, voru á fertugsaldri, í
sambúð og höfðu skipulagt þungunina. Konurnar
fengu sérstök nöfn Anna og Erla og lýstu báðar
mikilli gleði þegar tvíbura var von.
Anna: Þannig ég fékk alltaf strax tilfinninguna,
bara jesss. Þú veist. Ég var ekkert eitthvað brjál-
æðislega hissa eða neitt, meira bara geðveikt
ánægð.
Erla: Sko það var á sjöttu viku. Ég bara man ég leit
á hana, konuna [ljósmóðurina] og hló bara. Og
leit svo á hann [kærastann] og hló bara.
Andleg líðan kvenna sem ganga með tvíbura
Í ljósi margra líkamlegra vandamála sem upp geta
komið á meðgöngu geta geðheilbrigðisvandamál
einfaldlega gleymst, þar sem heilbrigðisstarfs-
fólk geti síður verið meðvitað um aukna áhættu á
þunglyndi, kvíða og streitu hjá foreldrum tvíbura.
Eins og áður sagði upplifa konur sem ganga með
tvíbura margar hverjar aukna andlega vanlíðan á
meðgöngu eins og streitu, þunglyndi og kvíða, og
þarfnast þessi hópur kvenna oft á tíðum sérstakrar
umönnunar og þjónustu vegna hindrana sem upp
geta komið (Benute o.fl., 2013; Bryan, 2005; Tenda-
is og Figueiredo, 2016; Vilska o.fl., 2009; Wenze og
Battle, 2018).