Ljósmæðrablaðið - des. 2020, Blaðsíða 57

57
upplifðu mikla vanlíðan og vonleysi og aftur fannst
þeim þær standa að einhverju leiti einar í áfallinu.
Einhverjar höfðu þegar upplifað einkenni kulnunar
áður en til alvarlegs atviks kom í starfi. Aðrar fundu
einkenni kulnunar í kjölfar alvarlegs atviks en streita,
álag og krefjandi vinnuumhverfi hafa verið sterkir
áhættuþættir kulnunar í starfi og allir þekktir innan
fæðingardeilda (Tyssen, 2018; Hoffman, 2018; Fi-
abane o.fl., 2013). Í rannsókninni kom fram að fimm
af sjö ljósmæðrum sem rætt var við, höfðu einhvern
tímann fyrir atvikið hugsað til þess að hætta að
starfa við fæðingar og tengdu þá hugsun sína oft-
ast við að vera ósáttar við mikið álag, erfiðar vinnu-
aðstæður og þreytu. Aðeins ein ljósmæðranna var
komin af stað með það ferli að skipta um vinnu-
stað þegar hún verður fyrir alvarlegu atviki í starfi.
Áhugavert er að bera þetta saman við rannsóknar-
niðurstöður Leinweber o.fl. (2017) en þar kom fram
að sterk fylgni væri á milli þess að hafa áður hugsað
til þess að breyta um starfsvettvang og að þróa með
sér áfallastreituröskun í kjölfar upplifunar alvarlegs
atviks í starfi.
Fjölmargar rannsóknir hafa fjallað um áhrif og af-
leiðingar mikils álags, áfalla í starfi, ófullnægjandi
stuðnings, lítillar stjórnar á vinnuumhverfi og erfið-
leika við að samræma vinnu og einkalíf en þessir
þættir eru þeir sem oftast eru nefndir sem ástæð-
ur þess að ljósmæður hugsi til þess að færa sig til
í starfi (Hammig, 2018; Spiby o.fl., 2018; Leinweber
o.fl., 2017; Whalberg o.fl., 2016). Niðurstöður
þessarar rannsóknar styðja þetta einnig en eins og
áður hefur komið fram var ljósmæðrum tíðrætt um
mikið álag, lítinn stuðning og áhrif mikillar vakta-
byrði á andlega og líkamlega líðan og fjölskyldulíf.
Tilfinning rannsakenda er sú að það alvarlega atvik
sem ljósmæður urðu fyrir og úrvinnsla þess hafi að-
eins verið dropinn sem fyllti mælinn og hafi orðið til
þess að ljósmæður annað hvort völdu eða voru ekki
hæfar vegna afleiðinga atviksins og úrvinnslu þess
að snúa aftur til vinnu. Niðurstöður annarra rann-
sókna skila sambærilegum niðurstöðum en skoða
þarf hvaða þættir eru verndandi gegn áfallastreitu
og alvarlegum afleiðingum áfalla á ljósmæður
ásamt því að vinna markvisst að eflingu ljósmæðra
sem getur unnið gegn brotthvarfi þeirra úr starfi
(Whalberg o.fl., 2019; Nightingale o.fl., 2018).
Nýta mætti niðurstöður rannsóknarinnar til þess
að skipuleggja stuðning við ljósmæður, setja upp
gæðaskjöl sem stuðst væri við í kjölfar þess að þær
lenda í alvarlegu atviki í starfi. Þannig væri ákveðið
úrvinnsluferli tryggt og haldið væri skipulega utan
um þær ljósmæður sem lenda í alvarlegu atviki á
fæðingardeildum landsins.
Ályktanir
Að yfirgefa starf sitt í kjölfar alvarlegs atviks í starfi
hefur gríðarleg áhrif á líf og líðan ljósmæðra. Skapa
þarf styðjandi og hvetjandi umhverfi fyrir ljósmæður
sem upplifa áföll í starfi og gefa rými til úrvinnslu
og bata. Jafnvel mætti grípa boltann enn fyrr á lofti
og kenna markvisst hver einkenni áfallastreitu eru,
kenna hversu mikilvægur stuðningurinn er við áföll
og að horfa þurfi til hverrar ljósmóður fyrir sig. Huga
þarf að starfsumhverfi ljósmæðra en mikið álag,
ófullnægjandi mönnun og óraunhæfar kröfur auka
líkur á starfstengdum kvillum, veldur óöryggi í starfi
og að ljósmæður yfirgefi starf sitt.
Þakkir
Þakkir fá þær hugrökku ljósmæður sem deildu sög-
um sínum, upplifun, líðan og reynslu í þágu okkar
allra.
Heimildir
Björg Sigurðardóttir og Ólöf Ásta Ólafsdóttir. (2014).
Þekking og reynsla ljósmæðra af axlarklemmu í fæðingu.
Ljósmæðrablaðið, 92(2), 7-12.
Cohen, R., Leykin, D., Golan-Hadari, D. og Lahad, M.
(2017). Exposure to traumatic events at work,
posttraumatic symptoms and professional quality of
life among midwives. Midwifery, 50, 1-8. doi:10.1016/j.
midw.2017.03.009
Coughlan, B. Powell, D. og Higgins, M. F. (2017). The second
victim: A review. European Journal of Obstetrics &
Gynecology and Reproductive Biology, 213, 11-16.
doi:10.1016/j.ejogrb.2017.04.002
Favrod, C., Jan du Chêne, L., Soelch, C. M., Garthus-
Niegel, S., Tolsa, J., Legault, F., ... og Horsch, A. (2018).
Mental health symptoms and work-related stressors in
hospital midwives and NICU nurses: A mixed methods
study. Frontiers in Psychiatry, 9, 1-12. doi:10.3389/
fpsyt.2018.00364
Fenwick, J., Lubomski, A., Creedy, D. K. og Sidebotham, M.
(2018). Personal, professional and workplace factors that
contribute to burnout in Australian midwives. Journal
of Advanced Nursing, 74(4), 852-863. doi:10.1111/
jan.13491
Fiabane, E., Giorgi, I, Sguazzin, C, og Argentero, P. (2013).
Work engagement and occupational stress in nurses