Ljósmæðrablaðið - des. 2020, Blaðsíða 94

94
og tengslum móður og barns. Orðið tengsla-
myndun sennilega ekki til, allavega ekki notað.
Börnin eru á vöggustofum og keyrð inn til mæðr-
anna á fjögurra tíma fresti yfir daginn til að fara á
brjóst og tekin jafnharðan út aftur og gefinn peli
ef þurfa þykir. Mjólkurvigtun er helsti mælikvarði
á það hvort barnið fái nóg. Margar konur vita þó
betur, bæði mæður og ljósmæður, sérstaklega
þær sem hafa tengsl við lífið í sveitinni. En stofn-
anareglum ber að fara eftir. Á næturnar eru börn-
in á vöggustofum og böðuð upp úr Physohexi
sem er sótthreinsandi sápa vegna Pemphigus,
sem er blöðrumyndandi húðsýking og er nokkuð
algeng.
Sængurlegan er 7-8 dagar og þeim sem fór að
leiðast og vildu fara fyrr heim er gert að skrifa
undir að þær tækju ábyrgð á því. Those were
the days - ef til vill byrjaði ég í fyrradag en ekki
í gær? Þetta breyttist svo smám saman, þekking
og tækni þróuðust en oft fannst manni þekking
ná að verða ansi gömul áður en hægt var að inn-
leiða hana og það var ekki alltaf þrautalaust. Oft
þurfti að fara á skjön við venjur og reglur stofn-
unar ef þær samrýmdust ekki nýjustu þekkingu,
og það gekk á ýmsu.
Fljótlega kom fyrsta ómsjáin og þá voru mon-
itorar farnir að tínast inn. Vökudeildin hóf starf-
semi og byrjað var að nota mænurótardeyfingu
hægt og rólega árið 1976. Síðan hélt tölvuöldin
innreið sína og er enn að þenjast út eins og al-
heimurinn. Þróun spítalaþjónustu og umhverfis
var í takt við þróun í heiminum og mikill og góð-
ur árangur náðist á ýmsum sviðum fæðinga- og
nýburaþjónustu sem vert er að gleðjast yfir og
aldrei má vanþakka.
Á árunum 1985-1995 eru miklir umbrotatím-
ar. Háværar raddir fara að heyrast víða um heim
sem vilja leggja áherslu á náttúrulegri fæðingar
og manneskjulegra fæðingarumhverfi og að
draga úr venjum sem hafa hindrandi áhrif á eðli-
legan framgang fæðingar og brjóstagjafar.
Alþjóða heilbrigðismálastofnunin gaf út á
þessum tíma ýmsar ráðleggingar þar að lútandi.
Brjóstagjöf var á undanhaldi í heiminum með
alvarlegum afleiðingum fyrir líf og heilsu barna
og mæðra og brýnt þótti að snúa þeirri þró-
un við. Við ramman reip var að draga þar sem
peningasterk fjölþjóðafyrirtæki sem framleiddu
næringu fyrir ungbörn höfðu betri aðgang að
foreldrum með beinum og óbeinum auglýsing-
um og áróðri heldur en fagaðilar. Þekkingu fag-
aðila var einnig ábótavant. Auðveldara var að fá
fé til rannsókna á vöru sem hægt væri að selja
og fá ágóða af en til rannsókna á brjóstagjöf
þar sem ágóðinn er óbeinni. En skilningur var
að verða til á áhrifum brjóstagjafar á heilsu, um-
hverfi og hagkerfi þjóða og mikilvægi þess að
taka það með í reikninginn. Ljósmæður á Íslandi
tóku þessu ákalli fagnandi og tóku til óspilltra
mála við að taka til í sínum faglega ranni. Fram-
sækin fæðingarfræðsla þróaðist á þessum tíma
og breyttist úr því að vera upplýsingar um virkni
þjónustugjafans yfir í að virkja frumkrafta kon-
unnar.
Grasrótarhreyfingar spruttu upp og margt í
starfsemi sjúkrahúsa var gagnrýnt. Vissulega var
rýnt til gagns og margt breyttist. Áhersla varð
á brjóstagjöf og litlar heimilislegar einingar
fyrir fæðingar án áhættuþátta. Í Reykjavík var
rekið fæðingarheimili í þeim anda frá 1960. En
einmitt þegar þessi krafa var sem háværust var
heimilinu lokað í nafni hagræðingar og starf-
semin sameinuð Landspítala.
Brjóstaráðgjafanám kom til sögunnar. Í upp-
hafi voru það mæður sem höfðu lent í erfiðleik-
um með brjóstagjöf og ekki fengið stuðning
fagaðila sem leituðu eftir slíkri menntun. Þær
stofnuðu samtök og gáfu út fréttabréfið Mjólk-
urpóstinn og var hann þyrnir í augum margra í
byrjun og boðskapurinn talinn til öfga. En ung-
anum tókst að kenna hænunni og nú hefur fjöldi
ljósmæðra og hjúkrunarfræðinga bætt þessari
menntun við sitt nám.
Samstarfshópur um málefni brjóstagjafar var
stofnaður árið 1992. Fulltrúar frá Landspítala,
heilsugæslunni og Embætti landlæknis stilltu
saman strengi sína með það markmið að sam-
ræma upplýsingar og vinnubrögð og kynna nýja
þekkingu. Þessi hópur stóð meðal annars fyrir
námskeiðum þar að lútandi fyrir starfsfólk er
veitti þessa þjónustu bæði á höfuðborgarsvæð-
inu og landsbyggðinni og var ferðast um landið
með námskeiðin.
Sængurlega styttist og ljósmæður fóru að