Bændablaðið - 05.11.2020, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 5. nóvember 20202
FRÉTTIR
Gunnlaugur Karlsson, fram­
kvæmda stjóri Sölufélags garð­
yrkjumanna, segir að það komi
sér ekki á óvart að ekki finnist
leifar af varnarefnum í íslensku
grænmeti. „Það er aftur á móti
alvarlegt mál ef það eru að finn­
ast leifar af varnarefnum yfir
leyfilegum mörkum í innfluttu
grænmeti.“
Í ársskýrslu Matvælastofnunar
fyrir árið 2019 kemur fram að
leifar af ýmiss konar varnarefnum
eins og skordýraeitri, illgresiseyði,
sveppalyfjum og stýriefnum fyndust
í 4,7% ávaxta frá ýmsum löndun og
9,7% spínats frá Bandaríkjunum.
Varnarefnið í spínatinu var
skordýraeitur.
Engar leifar varnarefna fundust í
sýnum af úr íslensku grænmeti sem
tekin voru til athugunar.
Ógreinilega merkingar
„Meindýraálag í ræktun er tölu­
vert minna hér á landi heldur en
annars staðar í heiminum. Aðgengi
að hreinu vökvunarvatni gerir það
að verkum að íslenskir garðyrkju­
bændur eru ekki að kljást við sömu
vandamál og ræktendur annars
staðar í heiminum.
Ræktendur á svæðum þar sem
meindýraálagið er mikið og menn
nota skordýraeitur eiga að vera
undir eftirliti sem tryggir að þeir
noti það undir leyfilegum mörkum
og fari eftir reglum. Þegar efnin
mælast yfir leyfilegum mörkum er
það mjög alvarlegt fyrir neytendur.
Í mínum huga er það skýrt
að neytendur eiga að hafa bæði
greinargóðar og skýrar upplýsingar
um hvaðan varan kemur til að geta
metið hvort þeir vilji kaupa vöruna
eða ekki.“
Gunnlaugur segir að því
miður hafi oft verið misbrestur á
upprunamerkingum og hver beri
ábyrgð á framleiðslu á innfluttu
grænmeti í verslunum.
„Oft er það þannig að þrátt fyrir
að varan sé merkt upprunalandinu
þá eru merkingarnar ógreinilegar
og illlæsilegar. Að mínu mati á að
merkja vöruna það vel að neyt­
andinn sjái ekki bara upprunalandið
heldur líka hvaða framleiðandi beri
ábyrgð á henni. Rekjanleiki beint til
framleiðanda er lykilatriðið í þess­
um viðskiptum.
Það eru í gildi lög um uppruna­
merkingar matvæla og það á að fara
eftir þeim.“
Mismunandi reglur
um notkun varnarefna
„Reglur um notkun varnarefna í
lífrænni ræktun eru mismunandi
á milli landa. Í Suður­Evrópu eru
leyfð efni í lífrænni ræktun sem
ekki eru leyfð í hefðbundinni
ræktun í Mið­ og Norður­Evrópu.
Reglur í Bandaríkjunum, Asíu
eða og Afríku eru aðrar en innan
Evrópusambandsins og hér á landi.
Þrátt fyrir að reglurnar séu mis­
munandi milli svæða er gert ráð
fyrir ákveðnum hámarksgildum og
er sjálfsögð krafa að farið sé eftir
þeim reglum. Þeir framleiðendur
sem fylgja ekki þessum reglum
ættu því ekki að geta sett viðkom­
andi vörur á markað.“
Samkeppnisstaða framleiðenda
er ekki sú sama
„Mismunandi reglur um notkun
varnarefna gera það einnig að
verkum að samkeppnisstaða fram­
leiðenda er ekki sú sama. „Það
má til dæmis finna leifar varnar­
efna í lífrænt ræktuðum gúrkum
frá Suður­Spáni sem eru alfarið
bönnuð við ræktun hér á landi. Til
dæmis eru tómata­ og gúrkufram­
leiðendur í Danmörku að glíma við
þann vanda að í grunnvatninu finn­
ast bönnuð varnarefni sem mælast
í afurðunum.
Ræktendur víðs vegar um
heim inn eru því að kljást við alls
kyns vandamál og oft tengist það
vökvunarvatni og gæðum þess,“
segir Gunnlaugur Karlsson hjá
Sölufélagi garðyrkjumanna. /VH
Varnarefni í grænmeti:
Engar leifar varnarefna í íslensku grænmeti
Gunnlaugur Karlsson.
Danmörk:
Milljónum minka lógað
vegna COVID-19
Til stendur að lóga um 7 millj­
ónum minka í Danmörk vegna
COVID­19 faraldursins. Bann
við loð dýraeldi hefur verið flutt
fram um þrjú ár í Hollandi.
Danmörk er meðal stærstu
fram leiðenda og útflytjenda
minka skinns í heiminum. Þar eru
framleiddar um 17 milljón skinna
á ári. Mestur er útflutningurinn
til Kína. Í sumar var um milljón
minkum í Holland lógað eftir að
COVID­19 kom upp á minkabú­
um þar í landi. COVID­19 hefur
komið upp í búum á Spáni auk þess
sem nýverið kom upp smit í Utah í
Bandaríkjunum sem er það fyrsta í
vesturheimi.
Í framhaldi af sýkingunni í
Hollandi var flýtt banni við loð­
dýraeldi fram um þrjú ár eða til
2021. Í Póllandi eru uppi háværar
raddir um að banna allt loðdýraeldi
í landinu sem fyrst. /VH
Öryggi verði aukið gagnvart nýgengi
plöntusjúkdóma við innflutning
Kristján Þór Júlíusson sjávar­
útvegs­ og landbúnaðar ráðherra
hefur ákveðið að reglugerð sem
snýr að innflutningi og útflutningi
á plöntum verði endurskoðuð.
Nauðsynlegar breytingar verði
gerðar á henni með það að
markmiði að efla varnir gegn
plöntusjúkdómum og styrkja
regluverkið. Ráðgjafarmiðstöð
landbúnaðarins mun verða til
ráðgjafar og gera tillögur til
úrbóta.
Greint var frá þessu á vef
atvinnuvega­ og nýsköpunar­
ráðuneytisins. Þar kemur fram að
ásamt því að viðbrögð verði efld við
plöntusjúkdómum innanlands, verði
utanumhald styrkt við innflutning
og öryggi aukið gagnvart nýgengi
plöntusjúkdóma við innflutning.
„Ráðherra hefur gert samn­
ing við Ráðgjafarmiðstöð land­
búnaðarins (RML) um að veita
ráðgjöf og taka þátt í vinnu við
breytingarnar. Helgi Jóhannesson,
sérfræðingur í garðyrkju hjá RML,
mun skila tillögum að nauðsynleg­
um breytingum til atvinnuvega­
og nýsköpunarráðuneytisins fyrir
1. febrúar 2021. Víðtækt samráð
verður viðhaft við hagsmunaaðila.
Árið 2020 er alþjóðlegt ár
plöntuheilbrigðis hjá Matvæla­ og
landbúnaðarstofnun Sameinuðu
þjóðanna (FAO) sem bendir á
mikilvægi þess að huga að plöntu­
heilbrigði og hvernig hún tengist
umhverfisvernd, minni fátækt og
hungri, heimsmarkmiðum SÞ og
hvernig hún hefur jákvæð áhrif á
efnahagsþróun,“ segir í tilkynningu
ráðuneytisins. /smh
Talið er nauðsynlegt að auka öryggi gagnvart plöntusjúkdómum á Íslandi.
Mynd / smh
Miklar sveiflur voru í sölu á kjöti
frá afurðastöðvum í september
og nam samdrátturinn þá
að meðaltali 5,7%. Á fjórum
mánuðum, þ.e. frá júníbyrjun
til septemberloka, nam sam­
drátturinn 9,1% og 4% á tólf
mánaða tímabili. Virðist sem
COVID­19 faraldurinn sé að hafa
þarna áhrif.
Samkvæmt tölum frá atvinnu­
vega­ og nýsköpunar ráðuneytinu,
sem hefur nú umsjón með slíkri
gagnasöfnun sem áður var í hönd­
um MAST, nam heildarkjötsalan
frá afurðastöðvum í september
rúmum 2.489 tonnum. Var þá 3,5%
samdráttur í sölu á alifuglakjöti og
25,8% samdráttur í sölu á kindakjöti.
Hafa ber í huga að þótt samdráttur­
inn í kindakjötsölunni hafi verið
hlutfallslega mikill í september sam­
svarar hann ekki nema ríflega 156
tonnum af um 6.600 tonna árssölu.
Í öðrum kjöttegundum var aukning
í sölu frá afurðastöðvum sem nam
14,7% í hrossakjöti, 9,4% í svína­
kjöti og 8,7% í nautgripakjöti.
Samdráttur í allri kjötsölu á 12
mánaða tímabili
Þegar litið er til 12 mánaða tímabils
var 4% meðaltalssamdráttur í
sölu á öllum kjöttegundum, en
heildarsalan þessa 12 mánuði
var tæp 27.827 tonn. Mestur var
samdrátturinn í sölu á alifuglakjöti,
eða um 6,3% og um 5,6% í sölu á
kindakjöti. Þá var 1,8% samdráttur
í sölu á nautgripakjöti, 1%
samdráttur í sölu á hrossakjöti og
1% samdráttur í sölu á svínakjöti.
Minni kjötsala í COVID-19 og
hruni í komu ferðamanna
Ef horft er til sumartímans, þ.e.
júní, júlí, ágúst og september,
sést að samdráttur í hlutfallslegri
sölu frá afurðastöðvum var þá
mun meiri en að meðaltali yfir 12
mánaða tímabil. Var samdrátturinn
þannig í september 4% og 9,1%
á síðasta ársfjórðungi. Virðist
þetta vera í samræmi við þá
þróun sem hefur verið í Evrópu
í COVID­19 faraldrinum. Þar var
greinilegur samdráttur í sölu á
ýmsum matvörum vegna lokunar
veitingastaða. Líklegt má telja að á
Íslandi spili auk þess stórt hlutverk
í sölusamdrætti á kjöti, hrun í
komu ferðamanna til landsins.
Nýjustu fréttir frá Noregi herma
að vegna lokunar veitingastaða í
Evrópu hafi líka orðið samdráttur
í sölu á eldislaxi með tilheyrandi
verðfalli á afurðum. /HKr.
Samdráttur í sölu á kjöti frá afurðastöðvum í COVID-19 faraldri:
Samdráttur í kjötsölu nam 9,1% í sumar og
4% að meðaltali yfir 12 mánaða tímabil
Mestur samdráttur var í sölu á alifuglakjöti frá afurðastöðvum frá
septemberlokum 2019 til septemberloka 2020, eða 6,3%. Mynd / HKr.
Kristján Þór Júlíusson.
Til stendur að lóga um 7 milljónum minka í Danmörk vegna COVID-19 far-
aldursins.