Bændablaðið - 05.11.2020, Blaðsíða 1

21. tölublað 2020 ▯ Fimmtudagur 5. nóvember ▯ Blað nr. 574 ▯ 26. árg. ▯ Upplag 32.000 ▯ Vefur: bbl.is
MAST skoðar varnarefni í innfluttu grænmeti og ávöxtum:
Leifar af skordýraeitri yfir hámarksmörkum
í nærri 10% af innfluttu bandarísku spínati
– Leifar ýmissa varnarefna í ávöxtum reyndust í um 5% tilfella vera yfir hámarksmörkum en engar leifar í grænmeti
Í skýrslunni kemur fram að leifar
af ýmiss konar varnarefnum, eins
og skordýraeitri, illgresiseyði,
sveppalyfjum og stýriefnum,
fund ust í 4,7% ávaxta og 9,7%
grænmetis.
Meðal ávaxta þar sem leifar
varnarefna reyndust yfir leyfilegu
hámarki voru blæjuber, kíví,
stjörnualdin, klementínur og
appelsínur. Hvað grænmeti varðar
reyndist mest vera af leifum af
skordýraeitri í innfluttu spínati frá
Bandaríkjunum.
Ástæður varnarefnaleifa
mismunandi
Í skýrslu MAST segir að frum­
framleiðsla matjurta sé undir
eftirliti Heilbrigðiseftirlits sveitar­
félag anna sem einnig hefur
eftirlit með innflutnings­ og
dreifingarfyrirtækjum. Matvæla­
stofnun skipuleggur sýnatökur
vegna varnarefnaleifa, bæði í
innfluttum matjurtum og innlendri
ræktun. Sýnatökur og viðbrögð við
niðurstöðum yfir hámarksgildum
eru á hendi Heilbrigðiseftirlits
sveitarfélaganna.
Þegar efni greinast yfir hámarks­
gildi er málum fylgt eftir með stöðv­
un dreifingar ef varan er enn til og er
framleiðanda eða innflutningsaðila
gefinn kostur á að staðfesta niður­
stöðu með nýju sýni. Þeim birgðum
sem til eru er fargað ef niðurstaðan
er staðfest. Ef varan er hugsanlega
til á heimili neytenda og talin geta
valdið þeim skaða, þá er hún inn­
kölluð.
Þegar um innflutta vöru er að ræða
er fylgst með næstu sendingum frá
sama aðila. Dreifingarbann er á þeim
sendingum þar til niðurstöður berast.
Sendingum er fargað ef niðurstöður
sýna leifar yfir hámarksgildi.
Ástæður þess að varnarefnaleifar
eru yfir hámarksgildi geta verið
mismunandi. Í flestum tilfellum
erlendra vara hefur ástæðan
verið sú að stífari reglur eru um
notkun varnarefna innan EES en í
Bandaríkjunum, Asíu eða Afríku. Því
er í sumum tilfellum verið að stöðva
dreifingu á vörum sem hugsanlega
hefðu talist innihalda löglegt magn
leifa í upprunalandinu. /VH
– Sjá nánar á bls. 2
Fjóla Signý Hannesdóttir á bæn­
um Stóru­Sandvík í Sand víkur ­
hreppnum hinum forna, sem
tilheyrir nú Sveitarfélaginu Árborg,
hefur tekið við rófuræktinni á
bænum af öldruðum föður sínum,
sem hefur stundað rófurækt í 40 ár,
auk þess að rækta rófufræ.
„Já, ég er sú eina sem ræktar
rófufræ og treysta allir rófubændur
á Íslandi á að geta fengið fræ hjá mér.
Íslenska Sandvíkurrófufræið þykir
bragðbetra og harðgerðara en annað
innflutt fræ. Sandvíkurfræið gefst
ekki upp, það sprettur, sama hvernig
sumarið er hér á Íslandi. Árlega eru
ræktuð og seld um 900–1.100 tonn
af rófum á Íslandi á ári hverju, en
ég er mjög lítil í rófunum, eða með
einhver 15 tonn,“ segir Fjóla Signý.
Stór í fræjunum
Já, Fjóla segist vera lítil í rófuræktinni
en hún er stór í fræjunum.
„Það passar, ég rækta um 18 kg
af fræi á ári hverju. Ég sáði í sumar
um 250–300 g og fékk þessi 15 tonn
af rófum. Þannig að mín fræræktun
passar fyrir alla rófuuppskeru á
Íslandi, eða 900–1.100 tonn,“ segir
hún.
Gengur illa að fá styrki
Fjólu Signýju hefur gengið illa að fá
styrki frá hinu opinbera og sjóðum
vegna rófu­ og fræræktunarinnar.
„Ég hef sótt um Framleiðnisjóð
landbúnaðarins, sem ég fékk ekki
og ekki heldur frá Erfðanefnd
landbúnaðarins, þar sem veittir
voru styrkir til verkefna sem stuðla
að sjálfbærni á Íslandi.
Okkar helstu sérfræðingar í
jarðrækt segja að það sé mjög
mikilvægt að ég haldi ræktuninni
áfram, þar sem á þessum 40 árum
hefur pabba tekist að þróa og rækta
nýjan rófustofn, sem er alíslenskur.
Við erum því alveg sjálfbær í
rófnaræktun á Íslandi, það skiptir
miklu máli fyrir Ísland, sérstaklega
á tímum sem þessum.
„Ég hef verið að leita eftir
styrkjum þar sem ég er í raun að
vinna nánast allt í sjálfboðavinnu.
Mér finnst ræktunin mín skipta
máli fyrir allt Ísland og mér finnst
þetta líka skemmtilegt, annars gæti
ég ekki unnið þetta svona mikið í
sjálfboðavinnu,“ segir Fjóla Signý
Hannesdóttir. /MHH
Töluverðar leifar af ýmiss konar varnarefnum, eins og skordýraeitri og
illgresiseyði, finnast á innfluttu spínati.
Fjóla Signý Hannesdóttir í Stóru-Sandvík:
Eini ræktandinn á rófufræi í
landinu fyrir íslenska bændur
Fjóla Signý Hannesdóttir, rófubóndi í Stóru-Sandvík, sem náði um 15 tonnum upp úr görðunum sínum í haust af
Sandvíkurrófum. Myndir / Magnús Hlynur Hreiðarsson
Fjóla Signý sér um að rækta rófufræ
fyrir alla rófubændur á Íslandi, eða
um 18 kg á hverju ári.
Útbjó prjónareiknivél
í COVID-faraldrinum
26
–27
24
Breyta þarf regluverki þannig
að bændur geti slátrað sínum
lömbum í „örsláturhúsum“
Frumuræktun
suðrænna ávaxta
28
–29