Bændablaðið - 05.11.2020, Side 1
21. tölublað 2020 ▯ Fimmtudagur 5. nóvember ▯ Blað nr. 574 ▯ 26. árg. ▯ Upplag 32.000 ▯ Vefur: bbl.is
MAST skoðar varnarefni í innfluttu grænmeti og ávöxtum:
Leifar af skordýraeitri yfir hámarksmörkum
í nærri 10% af innfluttu bandarísku spínati
– Leifar ýmissa varnarefna í ávöxtum reyndust í um 5% tilfella vera yfir hámarksmörkum en engar leifar í grænmeti
Í skýrslunni kemur fram að leifar
af ýmiss konar varnarefnum, eins
og skordýraeitri, illgresiseyði,
sveppalyfjum og stýriefnum,
fund ust í 4,7% ávaxta og 9,7%
grænmetis.
Meðal ávaxta þar sem leifar
varnarefna reyndust yfir leyfilegu
hámarki voru blæjuber, kíví,
stjörnualdin, klementínur og
appelsínur. Hvað grænmeti varðar
reyndist mest vera af leifum af
skordýraeitri í innfluttu spínati frá
Bandaríkjunum.
Ástæður varnarefnaleifa
mismunandi
Í skýrslu MAST segir að frum
framleiðsla matjurta sé undir
eftirliti Heilbrigðiseftirlits sveitar
félag anna sem einnig hefur
eftirlit með innflutnings og
dreifingarfyrirtækjum. Matvæla
stofnun skipuleggur sýnatökur
vegna varnarefnaleifa, bæði í
innfluttum matjurtum og innlendri
ræktun. Sýnatökur og viðbrögð við
niðurstöðum yfir hámarksgildum
eru á hendi Heilbrigðiseftirlits
sveitarfélaganna.
Þegar efni greinast yfir hámarks
gildi er málum fylgt eftir með stöðv
un dreifingar ef varan er enn til og er
framleiðanda eða innflutningsaðila
gefinn kostur á að staðfesta niður
stöðu með nýju sýni. Þeim birgðum
sem til eru er fargað ef niðurstaðan
er staðfest. Ef varan er hugsanlega
til á heimili neytenda og talin geta
valdið þeim skaða, þá er hún inn
kölluð.
Þegar um innflutta vöru er að ræða
er fylgst með næstu sendingum frá
sama aðila. Dreifingarbann er á þeim
sendingum þar til niðurstöður berast.
Sendingum er fargað ef niðurstöður
sýna leifar yfir hámarksgildi.
Ástæður þess að varnarefnaleifar
eru yfir hámarksgildi geta verið
mismunandi. Í flestum tilfellum
erlendra vara hefur ástæðan
verið sú að stífari reglur eru um
notkun varnarefna innan EES en í
Bandaríkjunum, Asíu eða Afríku. Því
er í sumum tilfellum verið að stöðva
dreifingu á vörum sem hugsanlega
hefðu talist innihalda löglegt magn
leifa í upprunalandinu. /VH
– Sjá nánar á bls. 2
Fjóla Signý Hannesdóttir á bæn
um StóruSandvík í Sand víkur
hreppnum hinum forna, sem
tilheyrir nú Sveitarfélaginu Árborg,
hefur tekið við rófuræktinni á
bænum af öldruðum föður sínum,
sem hefur stundað rófurækt í 40 ár,
auk þess að rækta rófufræ.
„Já, ég er sú eina sem ræktar
rófufræ og treysta allir rófubændur
á Íslandi á að geta fengið fræ hjá mér.
Íslenska Sandvíkurrófufræið þykir
bragðbetra og harðgerðara en annað
innflutt fræ. Sandvíkurfræið gefst
ekki upp, það sprettur, sama hvernig
sumarið er hér á Íslandi. Árlega eru
ræktuð og seld um 900–1.100 tonn
af rófum á Íslandi á ári hverju, en
ég er mjög lítil í rófunum, eða með
einhver 15 tonn,“ segir Fjóla Signý.
Stór í fræjunum
Já, Fjóla segist vera lítil í rófuræktinni
en hún er stór í fræjunum.
„Það passar, ég rækta um 18 kg
af fræi á ári hverju. Ég sáði í sumar
um 250–300 g og fékk þessi 15 tonn
af rófum. Þannig að mín fræræktun
passar fyrir alla rófuuppskeru á
Íslandi, eða 900–1.100 tonn,“ segir
hún.
Gengur illa að fá styrki
Fjólu Signýju hefur gengið illa að fá
styrki frá hinu opinbera og sjóðum
vegna rófu og fræræktunarinnar.
„Ég hef sótt um Framleiðnisjóð
landbúnaðarins, sem ég fékk ekki
og ekki heldur frá Erfðanefnd
landbúnaðarins, þar sem veittir
voru styrkir til verkefna sem stuðla
að sjálfbærni á Íslandi.
Okkar helstu sérfræðingar í
jarðrækt segja að það sé mjög
mikilvægt að ég haldi ræktuninni
áfram, þar sem á þessum 40 árum
hefur pabba tekist að þróa og rækta
nýjan rófustofn, sem er alíslenskur.
Við erum því alveg sjálfbær í
rófnaræktun á Íslandi, það skiptir
miklu máli fyrir Ísland, sérstaklega
á tímum sem þessum.
„Ég hef verið að leita eftir
styrkjum þar sem ég er í raun að
vinna nánast allt í sjálfboðavinnu.
Mér finnst ræktunin mín skipta
máli fyrir allt Ísland og mér finnst
þetta líka skemmtilegt, annars gæti
ég ekki unnið þetta svona mikið í
sjálfboðavinnu,“ segir Fjóla Signý
Hannesdóttir. /MHH
Töluverðar leifar af ýmiss konar varnarefnum, eins og skordýraeitri og
illgresiseyði, finnast á innfluttu spínati.
Fjóla Signý Hannesdóttir í Stóru-Sandvík:
Eini ræktandinn á rófufræi í
landinu fyrir íslenska bændur
Fjóla Signý Hannesdóttir, rófubóndi í Stóru-Sandvík, sem náði um 15 tonnum upp úr görðunum sínum í haust af
Sandvíkurrófum. Myndir / Magnús Hlynur Hreiðarsson
Fjóla Signý sér um að rækta rófufræ
fyrir alla rófubændur á Íslandi, eða
um 18 kg á hverju ári.
Útbjó prjónareiknivél
í COVID-faraldrinum
26
–27
24
Breyta þarf regluverki þannig
að bændur geti slátrað sínum
lömbum í „örsláturhúsum“
Frumuræktun
suðrænna ávaxta
28
–29