Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2020, Qupperneq 15

kjarasamningaviðræður hófust í febrúar og mars 2019.
Áður en farið var í kjarasamningaviðræður fór formaður
ásamt starfsmönnum kjara- og réttindasviðs í fundar herferð
um landið til að undirbúa komandi viðræður og eins að ræða
kjaramál við hjúkrunarfræðinga. Þá lét félagið gera könnun
á viðhorfi hjúkrunarfræðinga til kjaramála. Eftir fundarher-
ferðina og rýni kannana og annarra gagna, sem snerta kaup
og kjör hjúkrunarfræðinga, var lögð fram kröfugerð við við -
semjendur sem að grunni til voru eftirfarandi atriði:
1. Laun, vinnutími og starfsumhverfi hjúkrunarfræðinga
sé með þeim hætti að þeir vilji vinna innan íslenska
heilbrigðiskerfisins.
2. Tilgangur stofnanasamninga verði skýr og ármögnun
þeirra tryggð.
3. fjármagn til jafnlaunavottunar verði tryggt.
4. Sí- og endurmenntun hjúkrunarfræðinga verði hluti af
vinnutíma.
5. nýr kjarasamningur feli í sér breytingar á trygginga-
kafla og veikindakafla.
6. útbúin verði mönnunarviðmið fyrir hjúkrunarfræð-
inga sem nái yfir mismunandi stig heilbrigðisþjónustu.
7. nýr kjarasamningur taki við af gerðardómi. Lengd
samnings verði sambærileg við samninga annarra aðila
á vinnumarkaði.
Mjög hægur gangur var í viðræðunum fíh við ríkið á árinu
2019 og fyrstu mánuðum 2020 og reyndi það mikið á þol-
inmæði hjúkrunarfræðinga. Margar ástæður er hægt að nefna
fyrir þessum hæga gangi í viðræðunum. Lengstan tíma í
viðræðunum tóku umræður um kerfisbreytingu vegna stytt-
ingar vinnuvikunnar, sérstaklega þegar kemur að vaktavinnu.
auk þess var mikill ágreiningur vegna launaliðar kjarasamn-
ingsins, þá bæði varðandi launahækkanir og eins atriði tengd
viðbótarlaunum hjúkrunarfræðinga.
Eir ölmarga samningafundi var skrifað undir kjara-
samning 10. apríl 2020. Samningurinn var kynntur á raf-
rænum kynningarfundum, gegnum vef og tölvupóstsamskipti
en var felldur í atkvæðagreiðslu. Í framhaldinu lét fíh fram-
kvæma könnum sem send var til hjúkrunarfræðinga til að
kanna afstöðu hjúkrunarfræðinga til fellds kjarasamnings.
Áframhaldandi samningaviðræður skiluðu litlum árangri og
boðaði félagið til verkfalls hjúkrunarfræðinga frá og með 23.
júní 2020. Skipuð var verkfallsstjórn og var allt tilbúið fyrir að
verkfall myndi heast. að kvöldi 22. júní lagði ríkissáttasemjari
fram miðlunartillögu sem var að lokum samþykkt í atkvæða-
greiðslu hjúkrunarfræðinga. Miðlunartillagan fól í sér að ríkis-
sáttasemjari skipaði gerðardóm til að alla um afmörkuð atriði
launaliðs sem ágreiningur var um. um öll önnur atriði, sem
tilgreind eru í miðlunartillögunni, er samkomulag á milli
samningsaðila. Þar má nefna breytingu á orlofskafla, styttingu
vinnutíma í dag- og vaktavinnu, rétt til sí- og endurmenntunar,
breytta yfirvinnuprósentu, önnur laun sem starfinu fylgja,
undanþágu frá nætur- og bakvöktum við 55 ára aldur. Einnig
var lagt upp með að endurskoða veikindakafla kjarasamnings
á samningstímanum.
niðurstaða gerðardóms var birt 1. september og voru úr-
skurðarorð gerðardómsins eirfarandi:
„Ríkið skal leggja heilbrigðisstofnunum sem hafa almenna
hjúkrunarfræðinga í þjónustu sinni til aukna ármuni sem
skal ráðstafað til að bæta kjör hjúkrunarfræðinga á grund-
velli stofnanasamnings, alls 1.100 miljónir króna á árs-
grundvelli frá 1. september 2020. Í þessari árhæð felst
heildarviðbótarframlag til stofnana að meðtöldum launa-
tengdum gjöldum.
Í endurnýjuðum stofnanasamningum sem gera skal á
hverri stofnun fyrir lok árs 2020 skulu aðilar semja um
hvernig ármunum þeim sem stofnun eru lagðir til sam-
kvæmt úrskurði þessum verði ráðstafað.“
greinargerð gerðardóms var ítarleg en niðurstaðan mikil von-
brigði. niðurstaðan uppfyllti alls ekki þær kröfur sem barist
var fyrir við samningaborð, né væntingar sem gerðar voru til
hennar með samþykkt miðlunartillögu. Í greinargerðinni kom
fram að kynbundinn launamunur sé til staðar hjá ríkinu, vís-
bendingar væru um að hjúkrunarfræðingar væru vanmetin
kvennastétt og að þeir fengju ekki greidd laun í samræmi við
ábyrgð í starfi. Þó að niðurstaða gerðardóms hafi ekki tekist á
við að leiðrétta þær vísbendingar sem hann komst að í sinni
skoðun má vissulega nýta þær áfram í áframhaldandi baráttu.
Með þessu hefur gerðardómur ýtt verkefninu til baka í
nærumhverfið á stofnunum og til félagsins. fjárhæðin dugir
ekki til þess að leiðrétta launasetningu hjúkrunarfræðinga að
fullu. fjárhæðinni var misjafnlega skipt í úrskurðarorðunum
og rökin sem gefin voru fyrir því voru þau að í grunninn væri
launasetningin með lakari hætti þar sem mest var í lagt og að
markmiðið væri að jafna launakjör hjúkrunarfræðinga hjá ríki.
Vinna við endurskoðun stofnanasamninga hófst í kjölfar
niðurstöðu gerðardóms og tilmæli hans höfð að leiðarljósi í
þeirri vinnu og áhersla lögð á almenna hjúkrunarfræðinga.
Þegar hefur verið lokið við að ganga frá stofnanasamningi á
Landspítala og Sjúkrahúsinu á akureyri og viðræður við aðrar
stofnanir ríkisins hafnar eða komnar vel á veg og eiga að liggja
fyrir í síðasta lagi um áramót og vera aurvirkar til 1. septem-
ber 2020. gengið var frá endurskoðuðum stofnanasamningi
við Landspítala um miðjan september 2020 og Sjúkrahúsið á
akureyri um miðjan október. Viðræður við aðrar stofnanir
standa yfir og er þá meðal annars hor til þess hvort hægt sé
að gera sameiginlegan stofnanasamninga fyrir heilbrigðis-
stofnanir á landsbyggðinni. Stofnanasamningar eru annars
eðlis en miðlægir kjarasamningar og hafa enga endadagsetn-
ingu. Þeir eru í gildi þar til nýr tekur við óháð miðlægum
mikið um að vera í kjaramálum
tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 96. árg. 2020 15
Í greinargerðinni kom fram að kynbundinn
launa munur sé til staðar hjá ríkinu, vísbend-
ingar væru um að hjúkrunarfræðingar væru
vanmetin kvennastétt og að þeir fengju ekki
greidd laun í samræmi við ábyrgð í starfi.