Studia Islandica - 01.06.1963, Blaðsíða 42

40
um leið og korni var sáð.1 Sagnirnar um Skeaf og Sámpsá
eru svo nákvæmar eftirmyndir ýmissa vorsiða, þar sem
líkan árgoðsins var látið ferðast um á skipi (eða á sleða),
að varla þarf að efast um, að þær eigi rót sína að rekja
til þvílíkra hátíðahalda. Ef trúa má orðum Bjólfskviðu,
að Skjöldur hafi verið talinn niðji Skeafs (eða jafnvel
sama persóna í upphafi), verður vart á móti mælt, að
Skjöldungar hafi rakið ætt sína til guðlegrar veru, sem
tignuð var til að efla árgæzku og gróður jarðar. Að vísu
verður að hafa það hugfast, að minni um þjóðhetjuna,
sem fannst sem ómálga og hjálparvana barn, eru útbreidd
um alla jörð.2 En stundum virðast slikar sagnir vera
sprottnar af goðsögnum eða helgisiðum. Og nafnið Skeaf
og kornaxið undir höfði barnsins benda eindregið í þá
átt, að sögnin um ættföður hinna fornu Danakonunga
sé af slíkum rótum runnin.
Einnig hefur verið talið, að sögnin um dauða Fróða
Danakonungs geymi minjar um trúarleg hátíðahöld til
að efla ár og frið. Eins og tekið var fram í kaflanum um
Frey, er frásögn Snorra um dauða Freys næstum sam-
hljóða frásögn Saxos um dauða Fróða. Yfirleitt hallast
fræðimenn að því að telja sögnina upphaflega tengda við
Fróða. En það skiptir ekki öllu máli, hvort sögnin er um
árguðinn sjálfan eða guðlegan konung, sem talinn var
staðgengill hans.
Elzta heimild um þennan atburð er vísa, eignuð Hjarna
skáldi, er Saxo tilfærir í latneskri þýðingu. Efni hennar
er á þessa leið: „Danir báru Fróða konung, sem þeir
óskuðu langra lífdaga, lengi dauðan um landið. Undir
grassverðinum hvílir nú lík konungs hulið af hinni nöktu
jörð undir berum himni.“3
Miklu nákvæmar rekur Saxo þessa sögu í óbundnu
1 Sjá Olrik: D. H. II, bls. 252—53; Nordisk Kultur XXVI, bls.112.
2 Sjá Motif-Index of Folklitterature, Copenhagen 1955—58,
undir Foundling.
3 Saxo I, bls. 143.