Studia Islandica - 01.06.1963, Síða 48

46
svarta. Ólafur andaðist á Geirstöðum og var lagður í
haug. „Síðan gerði óáran mikið og hallæri. Var þá það
ráð tekið, að þeir blótuðu Ólaf konung til árs sér og köll-
uðu hann Geirstaðaálf."1 Þáttur Ólafs Geirstaðaálfs er
að vísu ótraust heimild. En ef auknefnið Geirstaðaálfur
er rétt hermt, eins og vænta má, ber það með sér, að
átrúnaður hefur verið á konunginum.
Enn skýrari er trúin á ársæld konungs í sögunni um
dauða Hálfdanar svarta: „Hann hafði verið allra kon-
unga ársælastur. Svo mikið gerðu menn sér um hann,
að þá er það spurðist, að hann var dauður og lík hans
var flutt á Hringaríki og var þar til graftar ætlað, þá
fóru ríkismenn af Raumaríki og af Vestfold og Heið-
mörk og beiddust allir að hafa líkið með sér og heygja í
sínu fylki, og þótti það vera árvænt þeim, er næði. En
þeir sættust svo, að líkinu var skipt í fjóra staði, og var
höfuðið lagið í haug að Steini á Hringaríki, en hverjir
fluttu heim sinn hluta og heygðu, og eru það allt kallaðir
Hálfdanarhaugar.“ 2 3
Þessi saga hefur verið vefengd af sumum. Þykir þeim
ótrúlegt, að líkinu hafi verið skipt, þar sem ekki eru
kunn önnur dæmi slíks úr heiðnum sið. Telja þeir líklegra,
að likið hafi verið jarðað óskipt að Steini, en á öðrum
stöðum verið reistir haugar til minningar.2 En jafnvel
þótt sögnin um skiptingu líksins sé ekki tekin bókstaf-
lega, sýnir hún engu að síður átrúnað Norðmanna á
ársæld Hálfdanar. Sonur Hálfdanar svarta var Haraldur
hárfagri. En dóttir Haralds var nefnd Ólöf árbót.
Trú Norðmanna á ársæld konungs síns var svo rík,
að hún lifði lengur en heiðnin sjálf. Er nóg að minna
á ummæli Þórarins loftungu um Ólaf helga:
1 Flateyjarbók II, bls. 7.
2 Heimskringla, Hálfd.s. svarta, 9. kap.
3 Sjá A. W. Brögger: Borrefundet, bls. 58—65, og íslenzk forn-
rit XXVI, bls. 93 neðanmáls.