Studia Islandica - 01.06.1963, Síða 49

47
Hann um getr
af guði sjálfum
ár ok frið
öllum mönnum.1
Samkvæmt Ynglingasögu settist ný konungsætt á
veldisstól Svíþjóðar með Ivari víðfaðma, er hann hafði
lagt undir sig ríki Ynglinga og hrakið þá frá Uppsölum.
En langt er samt frá því, að trú Svía á helgi og ársæld
konungs síns sé þar með úr sögunni. 1 ævisögu Ansgars
segir frá því, að Svíar reistu hof Eiríki konungi sínum,
er þá var fyrir skömmu látinn, og báru fram fyrir hann
heit sín og fórnir.2 Annar konungur með sama nafni,
er uppi var löngu síðar, kastaði kristni og hélt upp blót-
um og var nefndur Eiríkur inn ársæli.3
Sá siður kristinna Svíakonunga að ríða sólarsinnis
svonefnda Eiríksgötu, eftir að þeir hafa verið krýndir,
hefur verið rakinn til þess, að Eiríkur helgi sé arftaki
hins heiðna fornkonungs, er Svíar gerðu að guði sínum
og blótuðu til árs og friðar. Á miðöldum var Eiríks-
fáni borinn í skrúðgöngu frá Uppsölum „för att helga
frukten med pá jorden“. Þessi athöfn fór fram tvisvar
á ári, bæði á Eiríksmessu (18. maí) og meðan „distings“-
kaupstefnan stóð yfir. Og jafnvel eftir siðaskipti hafa
sænskir bændur borið merki Eiríks um akrana í sama
skyni.4 Eiríksdýrkun Svía á síðari öldum hefur verið
borin saman við lýsingu á dýrkun Freys í þætti Gunnars
helmings og frásögn Tacitusar um dýrkun Nerþusar. Því
hefur meira að segja verið haldið fram, að Eiríkur helgi
hafi setzt í sæti Freys í þjóðtrú Svia. Hér að framan hefur
verið reynt að færa rök fyrir því, að hinir fornu
Ynglingar, sem röktu ætt sína til Freys, hafi verið taldir
1 Skjaldedigtning IA, bls. 327.
2 Rimbertus: Vita Ansgarii 26, sjá Clemen, bls. 62.
3 Heimskringla, Magnússonasaga, 24. kap.
4 Erik Brate: Vanerna, Stockholm 1914, bls. 21—22.