Studia Islandica - 01.06.1963, Blaðsíða 55

51
brúðkaup þessi fóru fram með þeim hætti, að gengnar
voru skrúðgöngur með pilt og stúlku í broddi fylkingar.
Þau voru nefnd brúðgumi og brúður og voru öll blómum
skreytt, og átti hátíðin að vera brúðkaup þeirra. Brúð-
kaupið fór fram með söng, dansi og hljóðfæraleik, og var
þar fylgt öllum venjulegum brúðkaupssiðum. Þessi leik-
brúðkaup voru tengd við ýmsa merkisdaga vorsins, svo
sem 1. maí, hvítasunnu og Jónsmessu. Orðið maj, sem
upphaflega mun dregið af heiti mánaðarins, hefur í
Norðurlandamálum fengið merkinguna blómskreytt tré,
sem reist var upp eða borið um í skrúðgöngu. Orðið maí-
brúðkaup er því haft um öll þessi leikbrúðkaup vorsins,
þótt þau fari ekki alltaf fram í maímánuði.
Skyldur maíbrúðkaupunum er annar siður: stríðið
milli sumars og vetrar. Leikur þessi fór víða fram á þann
hátt, að unglingum þorpsins var skipt í tvo hópa. Foringj-
ar þeirra voru valdir með hlutkesti, og hét annar vetur
og var klæddur skinnfeldi, en hinn var nefndur sumar
og var í sumarfötum og blómum skreyttur. Síðan áttu
hóparnir að berjast og vetur að bíða lægra hlut. Almgren
heldur því fram, að eftirmyndir af helgileikjum, hlið-
stæðum þeim, er hér hefur verið lýst, megi finna á berg-
ristum bronsaldar. Greinilegt er, að sumar risturnar sýna
einhvers konar skrúðgöngur með báta, sólarmyndir, tré,
dýramyndir og brúðhjón. Sumar mannamyndir, sem þar
er að finna, hafa og verið skýrðar sem goðamyndir, en
ekki er hægt að skera úr því með neinni vissu. En Almgren
lætur ekki þar við sitja, heldur dregur hann upp samfellda
mynd af rás árstíðanna, eins og hann hugsar sér, að hún
hafi verið sýnd á táknrænan hátt á ýmsum tímum ársins.
Hann bendir á myndir af dauða árguðsins, harmi gyðj-
unnar, upprisu guðsins frá dauðum og loks brúðkaupi
guðs og gyðju. Myndir af bardögum telur Almgren eiga
að tákna stríð milli sumars og vetrar.
Því er ekki að neita, að Almgren bendir á hliðstæður
við þetta allt, bæði í goðadýrkun fornþjóða og alþýðu-