Studia Islandica - 01.06.1963, Blaðsíða 71

65
væri f jölþættara. Adam af Brimum jafnar mynd Öðins í
Uppsalahofi til Mars. En það, sem sérstaklega bendir til
þess, að átt sé við Öðin í frásögnum Jordanesar og
Prokopiosar, eru lýsingarnar á sjálfum blótsiðunum,
sem eru næstum samhljóða öðrum lýsingum á dýrkun
Óðins. Öðinn (Merkúríus) var eini guðinn, sem blíðkaður
var með mannblótum samkvæmt vitnisburði Tacitusar.
En sérstaklega var þó henging nátengd dýrkun Öðins.
1 Hávamálum segir frá því, er Óðinn hékk „vindga meiði
á nætr allar níu,“ og í kenningum skálda er hann nefndur
Hangagoð, Hangatýr og Gálgavaldur. Einnig eru til sagn-
ir um, að þeir menn, sem blótað var Öðni, væru hengdir
á tré.1 I blótlundinum hjá Uppsalahofi héngu skrokkar
manna og dýra hlið við hlið. En í því hofi var Óðinn
blótaður, en Týr ekki. Auðvitað er ekki víst, að henging
fórnardýranna þar hafi verið Óðni til dýrðar, ef sú skoð-
un er rétt, að sagnirnar um hengingu Dómalda og Agna
konungs geymi minjar um fórnarhengingu við dísablót.
En eigi að síður er ljóst, að sagnirnar um mannblót Gauta
á 6. öld minna miklu meir á dýrkun Óðins en nokkurs
annars guðs.
Jordanes segir um þjóðflokkinn Amala, að hann reki
ætt sína til Gapts. Þessi Gapt er ókunnur úr öðrum heim-
ildum, en gizkað hefur verið á, að nafnið Gapt sé ritvilla
fyrir Gautr.2 En Gautur er, eins og kunnugt er, Óðinsheiti.
Það er kunnara en frá þurfi að segja, að goðsögulegir
konungar voru oft nefndir eftir landaheitum, svo sem
Dan í Danmörku og Nór í Noregi. Eðlilegast er því að
hugsa sér, að Gautur hafi upphaflega verið talinn guð-
legur ættfaðir Gautakonunga, en síðan hafi hann runnið
saman við Óðin á sama hátt og Ing (Yngvi) og Freyr
voru gerðir að sömu persónunni. Það er því engin furða,
þótt Gautar (eða Gotar) teldu Mars vera fæddan mitt
1 Gautrekssaga, 7. kap.
2 Sjá Wessén I, bls. 18 o. áfr.
5