Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 2021, Side 23

Náttúrufræðingurinn - 2021, Side 23
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags 23 Ritrýnd grein / Peer reviewed Vöktun súlustofnsins Fylgst hefur verið með stærð súluvarpa og breytingum á þeim lengur en vörpum annarra sjófuglategunda hér á landi. Hingað til hafa íslensk súluvörp verið vöktuð fyrst og fremst með ljósmynda- tækni, fyrst þegar bandaríski herinn á Keflavíkurflugvelli tók loftmyndir af Eldey árið 1953.9 Þar áður var um beinar talningar að ræða eða áætlanir. Til er mat á einstökum súlubyggðum frá ýmsum árum á 19. öld43 þótt draga megi í efa hve áreiðanlegar þær tölur eru. Fyrsta matið fyrir íslenska súlu- stofninn í heild er að finna hjá Gurney44 sem taldi hér vera 13.600 varppör í sjö byggðum árið 1913 en sagði tölurnar þó ekki með öllu ábyggilegar. Tuttugu árum síðar voru metin um 13.600 pör í sex byggðum á Íslandi6 eða sami fjöldi og Gurney gaf upp. Fyrsta skipulagða heildartalning á íslenska súlustofn- inum fór fram árið 1939 og voru þá álitin 13.732 varppör í landinu.7 Síðasta birta matið fyrir íslenska súlustofninn er frá Arnþóri Garðarssyni sem taldi hann nema 37.216 varppörum 2013–2014.5 Stofninn hefur því nær þrefaldast frá því fyrsta áætlunin var sett fram í byrjun 20. aldar. Hann virðist lítið hafa breyst fyrstu áratugi þeirrar aldar. Árið 2017 var súluvarp í Eldey í fyrsta sinn talið með dróna og reyndust setrin vera 14.982.45 Árin 2013–14 voru þar 14.810 setur samkvæmt loftljósmyndum úr flugvél.5 Samsvörun er því ágæt. Þessi nýja tækni verður vonandi notuð við vöktun annarra súlubyggða þegar fram í sækir, enda eflaust bæði ódýrari og ekki eins tímafrek og ljósmyndun úr flugvél. Drónar verða vonandi líka not- aðir í framtíðinni við vöktun annarra sjófuglastofna. Fyrir utan talningar í þekktum vörpum er full ástæða til að fylgjast með nýjum stöðum þar sem súlur geta numið land, svo sem og á Hornströndum, sem hluta af almennri stofnvöktun. SUMMARY Northern Gannets attempt to re-colonize former nesting area Although far away from present-day colonies, Northern Gannets are seen now and then in flight off Hornstrandir (NW-Iceland), like elsewhere around Iceland.21-22 The current paper describes the available observations on a possible breeding attempt at Langikambur at the Hornstrandir Nature Reserve (Figs 1–2). First indication of nesting is from 2014 when a photograph was taken of what later turned out to be a Gannet nest (Fig. 3). In the summer of 2016, a Gannet was first seen on nest at Langi- kambur (Fig. 4) while nest building was also noted in 2017–2020 (Figs 6-8), all these years at exactly same place. This site, which is on a dyke extending about 230 m out from the mainland, is located about 280 km from the nearest Gan- net colony in NE-Iceland (Rauðinúpur on the Melrakkaslétta peninsula), and around 370 km from the nearest colony off Iceland’s SW corner (Eldey island), cf. Figs 1–2. This is the first time since the end of the 17th or early 18th century that Northern Gannets show signs of breeding in this part of Iceland. His- torically, Gannets bred on Súlnastapi stack, which is only about 500 m from Langikambur.14,15 No eggs have been recorded in these new nests so far but hopefully these are the first steps towards a new Gannet colony for Iceland. The former colony on Súlnastapi is said to have been dec- imated by Icelandic fishermen about two centuries ago.15 That site is thought to take its name from súla, which is the Icelandic name for the Gannet. Súlna- stapi as a place name is known at least as far back as to year 1327 which may indicate Gannets nested there as early as in the 14th century.31-33 It is important to document the establishment of new seabird colonies as detailed as possible as part of general population monitoring. At present nine colonies of Northern Gannets exist in Iceland (sometimes counted as eight, as two of them, Stóri-Geldungur and Litli-Geldungur in the Westman Islands, are often counted as one, Geldungur, being close to each other).5 Three of these sites are relatively recent, first col- onized in the 1940s and 1950s; Skrúður (E-Iceland),34 Rauðinúpur on the Mel- rakkaslétta peninsula (NE-Iceland),35 and Stóri-Karl by Skoruvíkurbjarg on the Langanes peninsula (NE-Iceland).36 In addition, at least four colonies were in use in the past but are now extinct besides Súlnastapi. These colonies were located at Geirfuglasker off Reykjanes peninsula (SW-Iceland),37 the stack Kerling in Skagafjörður38-39 and Gríms- ey island (both in N-Iceland),6,40 and Máfadrangur stack (S-Iceland).1,10,12,41 Gannets are known to frequent cer- tain roosting sites, but not breed. Such sites include Ingólfshöfði headland (SE-Iceland), the stack Karl or Karlinn off Reykjanes peninsula (SW-Iceland), Svörtuloft bird cliff on the Snæfellsnes peninsula (W-Iceland),1,11 Dyrhólaey peninsula, the stacks Lundadrangur, and Reynisdrangar (all in S-Iceland).13,42 Counts for some Icelandic Gannet colonies date as far back as the 19th cen- tury.43 The Icelandic population was first estimated in 1913,44 but the first systematic census using direct counts took place in 1939.6 Arnþór Garðarsson has monitored the Icelandic Gannet population for the last four decades, the most recent census giving 37.216 pairs in 2013–2014.1–5 This is the longest mon- itoring series for any seabird species breeding in Iceland.

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.