Náttúrufræðingurinn - 2021, Side 87

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
87
1. Jakob Jakobsson 2016. Jakob Jakobsson frá Strönd, Norðfirði. Bernsku- og
æskuminningar, ásamt minningum föður hans Jakobs Jakobssonar frá Illuga-
stöðum á Vatnsnesi. Margrét E. Jónsdóttir & Jóhanna Gunnbjörnsdóttir skrá-
settu. Jakob Jakobsson, Reykjavík. 146 bls.
2. Jakob Jakobsson 1958. A study of the plankton-herring relationship off the
SW-coast of Iceland. Rit Fiskideildar 2(5). 3−27.
3. Jakob Jakobsson 1970. On fish tags and tagging. Oceanography and Marine
Biology: An Annual Review 8. 457–499.
4. Helgi Mar Árnason 1998, 5. ágúst. Jakob Jakobsson lætur af störfum forstjóra
Hafrannsóknastofnunar: Kominn á byrjunarreit. Morgunblaðið, bls. B3.
5. Jakob Jakobsson & Ólafur S. Ástþórsson 2012. Aðdragandi og smíði íslenskra
hafrannsóknaskipa. [Önnur grein af þremur]. Ægir 105(2). 16–20.
6. Rozwadowski, H.R. 2002. The sea knows no boundaries: A century of marine
science under ICES. ICES, Kaupmannahöfn, og University of Seattle Press,
Seattle og London. 410 bls.
7. Jakob Jakobsson, Ólafur S. Ástþórsson, Beverton, R.H.J, Björn Björnsson, Daan,
N., Frank, K.T., Meinke, J., Rothschild, B., Sundby, S. & Tilseth, T. (ritstj.) 1994.
Cod and climate change. Proceedings of a symposium held in Reykjavik, 23–27
August 1993. ICES Marine Science Symposia 193. ICES, Copenhagen. 693 bls.
Tilvitnun bls. 690–691.
8. Rannsóknaráð ríkisins 1976. Þróun sjávarútvegs: Yfirlit yfir stöðu íslensks
sjávarútvegs og fiskiðnaðar og spá um þróun fram til 1980. Rannsóknaráð
ríkisins, Reykjavík. 155 bls.
HEIMILDIR
9. Hafrannsóknastofnun 1975. Ástand fiskistofna og annarra dýrategunda á
Íslandsmiðum og nauðsyn friðunar innan íslenskrar fiskveiðilandhelgi. Haf-
rannsóknastofnun, Reykjavík. 13 bls.
10. Jakob Jakobsson. 1979. Um forsendur „Svörtu skýrslunnar“. Ægir 72(12). 708–715.
11. Jakob Jakobsson & Östvedt, O.J. 1999. A review of joint investigations on the
distribution of herring in the Norwegian and Iceland Seas 1950–1970. Rit
Fiskideildar 16. 209–238.
12. Toresen, R. & Jakob Jakobsson. 2002. Exploitation and management of Norwe-
gian spring-spawning herring in the 20th century. ICES Marine Science Sym-
posia 215. 558-571.
13. Jakob Jakobsson & Ólafur S. Ástþórsson. 2012. Aðdragandi og smíði íslenskra
hafrannsóknaskipa. [Fyrsta grein af þremur]. Ægir 105(1). 28–31.
14. Jakob Jakobsson & Ólafur S. Ástþórsson. 2012. Aðdragandi og smíði íslenskra
hafrannsóknaskipa. [Þriðja grein af þremur]. Ægir 105(3). 26–32.
15. Morgunblaðið 1994, 1. nóvember. Prófessorsembætti í fiskifræði: Fyrirhugað að
breyta kennslu í fiskifræðum. Bls. 8.
16. Morgunblaðið 1995, 23. maí. Hlaut svissnesk vísindaverðlaun: Sigur málstaða-
rins um hóflega nýtingu sjávarauðlinda. Bls. 8.
17. Morgunblaðið 1997, 1. nóvember. Útvegsmenn heiðra Jakob Jakobsson. Bls. 33.
18. Auðlindin 2019, 4. júní. Norðfirðingar stoltir af Jakobi. Á vefsetri Auðlindarinnar.
Slóð (skoðað 15.2. 2021): https://audlindin.is/nordfirdingar-stoltir-af-jakobi/
langt árabil barist fyrir skynsamlegri og ábyrgri nýtingu fiski-
stofna á Íslandsmiðum. Málflutningur Jakobs hefur ávallt
byggst á yfirburða þekkingu hans á fiskifræði og nýtur hann
mikillar virðingar sem leiðtogi meðal vísindamanna“.17 Sama
ár hlaut Jakob viðurkenningu Verðlaunasjóðs Ásu Guð-
mundsdóttur Wright fyrir leiðandi starf á sviði fiskifræði.
Loks má nefna að á sjómannadaginn 2013 heiðruðu Norð-
firðingar Jakob fyrir störf sín í þágu hafrannsókna á Íslandi.18
Kynni okkar Jakobs hófust þegar ég var sumarstarfsmaður
á Hafrannsóknastofnun árið 1976. Jakob var þá aðstoðarfor-
stjóri. Undir haust kallaði hann mig til sín og spurði hvað
ég hygðist gera næsta vetur. Ég sagðist stefna á doktorsnám
við háskólann í Aberdeen en væri ekki búinn að fá svar við
umsókn minni. Jakob sagði þá að skoskur kollegi sinn úr
síldarrannsóknunum væri nú prófessor við skólann og að
réttast væri að hringja í hann til þess að komast að því hvað
tefði afgreiðslu umsóknarinnar. Síðan hringdi hann og fékk
þá skýringu að beðið væri eftir umsögn frá tilteknum með-
mælanda á Íslandi. Jakob sagðist þá tilbúinn til þess að gefa
hinum unga námsmanni sín bestu meðmæli og hvatti til þess
að hann fengi skólavist. Fáeinum dögum síðar barst bréf að
utan um að ég gæti hafið nám þá um haustið. Þessi samskipti
lýsa þeim eiginleikum Jakobs sem ég kynntist aftur og aftur
síðar í nánu samstarfi við hann. Hann var fljótur að taka
ákvarðanir, smáatriði voru ekki að flækjast fyrir honum og
hann lét verkin tala. Þegar ég kom heim frá námi stuðlaði
Jakob að því að ég var ráðinn á Hafrannsóknastofnun.
Fyrri eiginkona Jakobs var Jóhanna Gunnbjörnsdóttir
húsmóðir (1938–1974). Börn Jakobs og Jóhönnu eru Sólveig
prófessor (f. 1958), Oddur Sigurður hagfræðingur (f. 1961) og
Auðbjörg tölvunarfræðingur (f. 1966). Eftirlifandi eiginkona
Jakobs er Margrét Elísabet Jónsdóttir fyrrverandi frétta-
maður á Ríkisútvarpinu (f. 1940). Jakob og Margrét voru
einstaklega samrýmd hjón. Því kynntust ég og Ásta kona mín
í þau mörgu skipti sem við vorum gestir í Nökkvavoginum
og í Sunnuhlíð, sumarbústaðnum í Lækjarbotnum. Þau voru
góðir gestgjafar og gaman var að heyra Jakob rifja upp ýmis-
legt frá síldarrannsóknum fyrri ára og segja sögur af mönnum
sem hann hafði kynnst og starfað með. Jakob var ákaflega
minnugur, fróður og vel lesinn og sagði skemmtilega frá.
Jakob og Margrét dvöldust langdvölum í Sunnuhlíð flest
sumur. Þau voru miklir náttúruunnendur og mjög áhugasöm
um gróður og trjárækt. Ótrúlegt er að sjá hvað landið við
bústaðinn þeirra hefur breyst mikið með þeirra umönnun;
þar sem áður var örfoka melur og auðn er nú mikill trjágróður
mörg hundruð trjáa sem þau hafa gróðursett. Upp úr 1980
voru Íslendingar hvattir til þess að taka flag í fóstur en Jakob
og Margrét gerðu sér lítið fyrir og tóku fjöllin fyrir ofan Lækj-
arbotna í fóstur og kostuðu meðal annars landgræðsluflug á
svæðinu. Þau nutu einnig náttúrunnar víðs vegar um Ísland,
sem og erlendis, í mánaðarlegum ferðum gönguklúbbs gam-
alla skáta sem kallar sig Fet fyrir fet.
Jakob er eftirminnilegur öllum sem honum kynntust, og
þá ekki síst þeim sem þetta ritar, fyrir dugnað, góðmennsku,
hreinskilni og rökfestu. Yfirleitt var Jakob rólegur í skapi en
þegar nauðsyn krafði gat hann líka látið í sér heyra og sett
fram skoðanir sínar þannig að öllum var ljóst hverju hann
vildi koma á framfæri. Ég tel á engan hallað þegar ég segi að
fáir hafa sett jafnmikið mark á íslenskar hafrannsóknir og bar-
áttuna fyrir hóflegri nýtingu Íslandsmiða og Jakob Jakobsson.
Ólafur S. Ástþórsson