Þjóðmál - 01.03.2018, Qupperneq 87

ÞJÓÐMÁL Vor 2018 85
orkuflutninga landanna til að auka skilvirkni
ákvarðanatöku, einkum um raforkuflutninga
á milli landanna. Mun ACER hafa úrslitaáhrif
um þróun raforkuinnviða aðildarlandanna
með útibúi sínu í hverju landi, sem verður
sjálfstæð deild innan orkustofnunar hvers
lands og mun starfa algerlega óháð stjórn-
völdum og hagsmunaaðilum með fram-
kvæmdastjóra, skipuðum til sex ára í senn,
sem einvörðungu tekur við fyrirmælum
frá ESB/ACER. Hjá ACER ræður einfaldur
meirihluti ESB-ríkjanna ákvarðanatökunni,
en EFTA-ríkin fá aðeins áheyrnarfulltrúa. Frá
ACER er ákvörðun um beina hagsmuni EFTA-
ríkjanna send til ESA, sem framsendir hana til
RME, sem kalla má Orkustjórnsýslustofnun,
OSS, á Íslandi. Að nota ESA sem millilið fyrir
EFTA-ríkin er aðeins tilraun til að dylja stór-
lega aukið framsal ríkisvalds til yfirþjóðlegrar
stofnunar, ACER.
Á vettvangi ACER munu verða teknar
ákvarðanir um að reisa og reka tengimannvirki
á milli landa á borð við loftlínur, sæstrengi og
gasrör ásamt endamannvirkjum, og engin
ríkisstjórn eða þjóðþing, sem undirgengizt
hefur vald ACER, mun geta stöðvað slíka
framkvæmd. Ef ágreiningur rís á milli ríkjanna
um kostnaðarskiptingu slíkra mannvirkja,
úrskurðar ACER um hana, og sá úrskurður
er endanlegur. Þannig verður á vettvangi
ACER hægt að taka ákvörðun um lagningu
sæstrengs frá Íslandi til Skotlands, eða til
meginlandsins með viðkomu í Skotlandi, og
fyrirskipa Landsneti að greiða tiltekið hlutfall
af kostnaðinum.
OSS mun ná tangarhaldi á stjórn Landsnets,
og hin lýðræðislega yfirstjórn þessa mikil-
væga þáttar orkumálanna verður í raun
afnumin til að tryggja, að ná megi markmiði
ESB um tvöföldun orkuflutninga á milli landa
EES upp í 20% af orkunotkun landanna árið
2030. Allar fjárfestingar og rekstur stofnkerfa
raforku í Noregi hafa verið á vegum ríkis-
fyrirtækisins Statnett og á Íslandi á vegum
Landsnets, sem er í eigu nokkurra innlendra
orkufyrirtækja, sem óbeint er þannig að
mestu í opinberri eigu, en verður að kröfu
ESB að verða óháð öðrum fyrirtækjum,
óháð Orkustofnun (OS) og óháð ráðuneyti
orkumála, en lúta aftur á móti boðvaldi OSS.
OSS mun geta stofnað til raforkumarkaðar í
landinu, þar sem öll sú raforka, sem ekki er
bundin í langtímasamningum, mun ganga
kaupum og sölum og verða flutt hvert sem
er innan EES, eftir að sæstrengur hefur verið
lagður. Í augum leikmanns á sviði lögfræði er
hér um fullveldisframsal að ræða á málefna-
sviði, er varðar hagsmuni ríkisins, flestra
fyrirtækja í landinu og allra íbúa þess, eða
m.ö.o. stórfellt fullveldisframsal. Afleiðing þess
að flytja ráðstöfunarrétt íslenzkrar raforku frá
þjóðkjörnum fulltrúum til yfirþjóðlegs valds
kann að verða hækkun raforkuverðs upp í
verðlag meginlandsins, sem jafngildir tvö- til
þreföldun raforkuverðs ársins 2018.
Í Noregi hefur frá 2017 verið mikil umræða
um það á meðal lögfræðinga, hvort
Stórþingið hafi stjórnskipulega heimild til að
samþykkja innleiðingu Þriðja orkumarkaðs-
lagabálks ESB með einföldum meirihluta,
eða hvort krefjast eigi aukins meirihluta, 75%
viðstaddra Stórþingsmanna, sem að lágmarki
nái 2/3 af heildarfjölda þeirra, fyrir samþykki
á lögleiðingu þessa lagabálks frá ESB.
Um fjöllun Stórþingsins hefur frá því haustið
2017 verið áformuð í febrúar-marz 2018, og
í Noregi hefur frá árinu 2017 risið mikil and-
staða gegn þessum orkulagabálki frá Brussel.
Vilja andófssamtökin „Nei til EU“, að norska
þjóðin fái að tjá hug sinn til þessa stórmáls
áður en Stórþingið tekur endanlega afstöðu.
Hvers vegna þessu stórmáli fyrir Íslendinga
voru ekki gerð nein skil opinberlega fyrr en 25.
nóvember 2017, að grein eftir Morten Harper,
rannsóknarstjóra „Nei til EU“, birtist í Morgun-
blaðinu, er einkennilegt og áhyggjuefni fyrir
opna, vitræna og lýðræðislega umræðu um
stórmál. Það er líka eðlileg krafa á Íslandi,
að haldin verði ráðgefandi þjóðaratkvæða-
greiðsla áður en Alþingi afgreiðir frumvarp
ríkisstjórnarinnar um þá innleiðingu, sem hér
er til umfjöllunar.