Rit Landbúnaðardeildar : B-flokkur - 01.05.1957, Page 10

8
fastri reglu. Áburður og uppskera er miðað við ha, og er uppskeran venju-
lega talin í hkg eða 100 kg heyhestum. Af grastilraunum er uppskera reikn-
uð út fyrir 1. og 2. slátt, sitt í hvoru lagi og svo samtals. Þá er reiknað út
heyprósent fyrir báða slætti og háarprósent og uppskeruhlutföll. Upp-
skeran er talin bæði sem gras og hey.
Skekkja er reiknuð út að meira eða minna leyti fyrir flestar tilraun-
irnar. Hún er reiknuð út fyrir heildarniðurstöðuna og gefur til kynna,
hve örugg hún er. Fyrir þá, sem ekkert þekkja til skekkjureiknings, eru
stærðir þær, sem notaðar eru til að tákna skekkjuna eða öryggi uppskeru-
talnanna hrein hebreska. Þær eru líka fyrst og fremst ætlaðar þeim, er
kunna með að fara og um að dæma. Á bak við tölur þessar liggja miklir
útreikningar, sem ekki er unnt að taka hér með eða gera nánari grein
fyrir, en þeim, sem ekki þekkja til skekkjureiknings, má þó gefa nokkra
hugmynd um nothæfni og nytsemi hans.
Meginhluti tilraunastarfsins er vigtanir eða mælingar á uppskeru eða
afrakstri hinna einstöku tilraunareita. Vigtanir þessar gefa harla breyti-
legar stærðir og er margt, sem veldur, meðal annars þær breytilegu að-
ferðir, sem bornar eru saman í tilrauninni, en líka margt fleira, svo sem
mismunandi frjósemi tilraunalandsins, ólíkt árferði og alls konar óná-
kvæmni í tilraunastarfinu. Orsakir sumra þessara frávika þekkjum við
og getum því reiknað þau út og dregið þau frá, svo að þau trufla 'ekki
árangur tilraunanna, og æskilegt væri, að unnt væri að einangra og fjar-
lægja öll áhrif á vigtanirnar, sem eigi orsakast af mismuni þeirra aðferða,
sem bornar eru saman. Þetta er þó aldrei hægt. Eftir verður jafnan nokk-
uð af frávikum, sem við vitum lítil deili á og orsakast af margháttaðri
ónákvæmni. Þessi frávik köllum við skekkju. Æskilegast er, að skekkjan
sé sem minnst í hlutfalli við mismun tilraunaliðanna, og þegar skekkju-
frávikunum er deilt í frávik tilraunaliðanna fæst tala, sem nefnd er F-tala.
Stærð þessarar tölu gefur til kynna öryggi tilraunaárangursins, en þar sem
fleira hefur áhrif á hann heldur en nú hefur verið nefnt, verður að meta
F-töluna í hvert sinn, og eru notaðar til þess töflur. Gildi F-tölunnar er
svo gefið til kynna með stjörnumerki,' #. Engin stjarna segir að tilrauna-
árangurinn sé vafasamur, ein stjarna gefur til kynna að hann sé öruggur
í 95 tilfellum af 100, tvær stjörnur í 99 tilfellum og þrjár stjörnur að ör-
yggið sé 99.9% eða meira.
Þá eru það stærðirnar, meðalskekkjan m og meðalmunurinn m/m.
Þessar stærðir eru einkenndar með merkjunum ±. Meðalskekkjan gefur
til kynna, hve mikið hinar einstöku vigtanir eða mælingar, sem liggja til
grundvallar uppskeru eins tilraunaliðs, sveiflast frá meðaltalinu, og með-
almunurinn gefur á sama hátt til kynna, hve mikið mismunur tveggja
tilraunaliða geti vikið frá því, sem fundið er. Sé fundinn mismunur