Saga - 2012, Blaðsíða 22

mynd áður en íslam kom til sögunnar í Miðausturlöndum. Tilkoma
nýrrar eingyðistrúar raskaði henni ekki, heldur voru múslímar skil-
greindir sem heiðingjar eða villutrúarmenn og lýst í samræmi við
fornaldarhefð.32 Kristnir menn virðast hafa átt erfitt með að fallast á
að ekki væru allir heiðingjar skurðgoðadýrkendur og fjölgyðistrú-
ar. Enda var það mikilvægt stef í ásökunum þeirra gegn heiðingjum
að þeir væru
villtari öllum skepnum í veröldinni að þér trúið á þá skepnuna sem
sjálf spillti sér með mörgum ódáðum og gjörði síðan mörg undur með
djöfilegum krafti en vér kristnir menn trúum eigi á skepnu heldur á
skapara allrar skepnunnar og það vita menn að Saturnus og Jubiter
voru menn og af mönnum komnir, fullir með fjölkyngi og Fitons anda.
Og fyrir slíka vantrú mun hann steypa þér til helvítis og öllum þeim er
honum trúa og fá þó áður jarðlega skömm og ósigur.33
Í Péturs sögu postula segir frá þeim siðvenjum sem postularnir
bönnuðu heiðnum mönnum er vildu ganga kristni á hönd. Voru það
einkum þeir siðir sem mest þóttu einkenna heiðna trú: skurð goða -
dýrkun, blót og saurlífi.34 Hér var lýst ástandi sem átti að hafa verið
ríkjandi skömmu eftir krossfestingu Krists, en þessa lýsingu virðist
hafa mátt heimfæra upp á trúarbrögð allra heiðingja fyrr og síðar.
Þar vó skurðgoðadýrkun þyngst. Óvinir kristni dýrka skurð goð og
líkneski full af djöflum. Þetta er heimfært upp á múslíma enda þótt
slíkt hafi ekki verið í samræmi við raunverulegt ástand mála.35
Einnig var eldsdýrkun einkenni á trú Serkja ef marka mátti
þýðingar sem Íslendingum voru tiltækar.36 Helgi Guðmundsson tel-
ur að lýsing á vígðum eldi Serkja í Alexanders sögu hafi haft áhrif á
það hvernig Kjalnesinga saga lýsir norrænu helgihaldi í heiðni.37
sverrir jakobsson20
32 John V. Tolan, Saracens, bls. 4.
33 Kirialax saga, bls. 44.
34 Postola sögur, bls. 76–77.
35 Postola sögur, bls. 779; Karlamagnus saga ok kappa hans, bls. 137; Karlamagnús
saga. Branches I, III, VII et IX, bls. 160.
36 Stjórn. Gammelnorsk biblehistorie fra verdens skabelse til det babyloniske fangenskab.
Útg. Carl Rikard Unger (Christiania: Feilberg & Landmark 1862) bls. 65; Postola
sögur, bls. 790–791; Heilagra manna søgur. Fortællinger og leg ender om hellige mænd
og kvinder. Útg. Carl Rikard Unger (Christiania: B.M. Bentzen 1877) II, bls.
650–651; Alexanders saga, bls. 21–22.
37 Sbr. Helgi Guðmundsson, Um Kjalnesinga sögu. Nokkrar athuganir. Studia
Islandica 26 (Reykjavík: Heimspekideild Háskóla Íslands og Bókaútgáfa
Menningarsjóðs 1967), bls. 39.
Saga haust 2012_Saga haust 2004 - NOTA 27.11.2012 10:46 Page 20