Saga - 2012, Blaðsíða 178

leggur sig að öðru leyti lítt eftir því að skapa samtal milli fortíðar og sam -
tíðar í ritgerðinni verka þessar tilvísanir handahófskenndar.
Hvað stíl varðar þá er doktorsritgerðin almennt skrifuð á góðu og skýru
máli og víða tekst Ólafi að orða hlutina á snjallan og áhrifaríkan hátt. Taka
má dæmi úr umfjöllun um tónlistarflutning á Alþingishátíðinni þar sem
segir: „Umstangið kringum tónlistarundirbúninginn dregur skýrt fram
hvernig hátíðin skapaði það sem hún átti að sýna“ (bls. 224). Engu að síður
má finna í textanum setningar sem unnt væri að orða betur, til dæmis þar
sem segir: „Þær orðræðubundnu gjörðir sem bæði takmarka og gera mögu-
lega framleiðslu tiltekinnar orðræðu eru þannig ekki háðar þeim praktísku
aðstæðum sem þær eru framkvæmdar innan“ (bls. 20). Þá má finna einhver
dæmi um ofhlaðið myndmál, eins þegar talað er um að listir hafi „félags-
legu hlutverki að gegna sem menningarleg framvarðasveit“ (bls. 111). Dæmi
af þessu tagi heyra þó til undantekninga.
Doktorsritgerð Ólafs Rastrick, Íslensk menning og samfélagslegt vald 1910–
1930, er fagnaðarefni í íslenskum fræðum. Enda þótt Ólafi takist ekki að
skýra fyllilega þá andstöðu gegn módernismanum sem gætti í listumræðu
hér á landi lengi fram eftir tuttugustu öld, varpar hann vissulega ljósi á það
efni. Höfuðgildi ritgerðarinnar felst eftir sem áður — og eins og að var stefnt
— í því að sýna fram á hvernig menningin, í mjög víðtækum skilningi,
öðlast mikilvægt samfélagslegt hlutverk hér á landi á umræddu tímabili og
verður í raun að veraldlegum trúarbrögðum þess fullvalda og síðar
sjálfstæða þjóðríkis sem hér var að mótast.
jón karl helgason176
Saga haust 2012_Saga haust 2004 - NOTA 27.11.2012 10:47 Page 176