Saga - 2014, Blaðsíða 208

ræðir um samkynhneigt fólk og samkynhneigð í riti sínu. Hann notar t.d.
sérstakt hugtak um kynlíf þess, samkynlíf, sem á sér afar fá fordæmi og vek-
ur spurningar um af hverju hann notar ekki hugtakið gagnkynlíf almennt
yfir kynmök karls og konu. Þá virðist orðaforði Gunnars ekki innihalda orð
eins og tvíkynhneigð eða trans og þar af leiðandi túlkar hann allar óalgeng-
ar kynhneigðir og kynvitundir sem samkynhneigð. Hjá honum er t.d. lítið
svigrúm til vangaveltna um hvort fólk hafi laðast að fleiri en einu kyni. Þá
fjallar hann um hugtakið ergi/regi eins og það birtist í forníslenskum textum
og færir rök fyrir því að það hafi aðallega verið notað yfir samkynhneigð
karla en þó einnig yfir óhóflega kynhvöt karla og kvenna. Hann vekur þó
athygli á því að ergi/regi gat einnig táknað kynskipti karla. Á grundvelli
orðsins og merkingar þess dregur hann þá ályktun að kynskipti, eins og þau
birtast í textunum, séu „leið fólks til að skýra samkynhneigð; að auðveldara
hafi þótt að ímynda sér að karlmaður skipti um kyn en að hann sæktist eftir
kynlífssambandi við mann af eigin kyni“ (bls. 292). Þarna hefði ég viljað fá
frekari rökstuðning fyrir því að Gunnar skuli fyrirvaralaust afneita öllum
möguleikum á því að textarnir vitni um meðvitund miðaldafólks um tilvist
einstaklinga með óalgenga kynvitund. Það er nefnilega aðeins á síðustu
árum og áratugum sem farið er að gera skýran greinarmun á þess konar
fólki, sem í dag kallar sig gjarnan transfólk, og samkynhneigðu fólki. Það
þarf ekki að leita lengra aftur en u.þ.b. 30 ár til að sjá að þessir flokkar voru
rækilega samtvinnaðir og í sumum tilfellum óljóst hvernig það að vera sam-
kynhneigður var frábrugðið því að vera trans. Gunnar hefði því gjarnan
mátt færa sterkari rök fyrir þeirri túlkun sinni að forníslenskar heimildir um
kynskipti séu ekki til vitnis um að miðaldamenn hafi gert sér grein fyrir til-
vist fólks með óhefðbundna kynvitund. Þarna mætti því segja að hann missi
af góðu tækifæri til útfæra þá kenningu sína að saga og sagnfræði geti aukið
víðsýni okkar, í þessu tilfelli með því að leiða í ljós hvort og hvernig mann-
lífið og hugmyndir miðaldafólks um kynhneigð, kynferði (e. sexuality) og
kynvitund voru frábrugðnar þeim sem við höfum hér og nú.
Gunnar lýkur kaflanum síðan með því að árétta ákveðna eðlishyggju í
ástar- og kynlífsmálum sem stýrir sjónarhorni hans á viðfangsefnið. Þar
hafnar hann því sem aðrir fræðimenn hafa haldið fram, að miðaldafólk hafi
hugsað á annan hátt um samkynhneigð en nútímafólk geri og hafi álitið
kynmök með einstaklingi af sama kyni synd sem allir gætu drýgt. Gunnar
staðhæfir aftur á móti að miðaldamenn hafi talið það hluta af eðli viðkom-
andi fólks ef það laðaðist kynferðislega að manneskju af sama kyni. Þar
hefði ég viljað sjá umfangsmeiri og blæbrigðaríkari umræðu. Gunnar tekur
tvö dæmi máli sínu til stuðnings. Annars vegar Íslendinga sögu í Sturlungu
þar sem Loftur Pálsson biskup kallar Kolskegg hinn auðga rassragan mann.
Hins vegar Ljósvetninga sögu þar sem Geirlaug húsfreyja á Laugalandi lendir
í rimmu við Þórlaugu Atladóttur svo að hún lætur þau orð falla að ekki sé
einmælt um að eiginmaður Þórlaugar sé „vel hugaður eða snjallur“ (bls.
ritdómar206
Saga vor 2014_Saga haust 2004 - NOTA 5.5.2014 12:02 Page 206