Andvari - 01.01.2012, Blaðsíða 76

74
SIGRÚN MAGNÚSDÓTTIR
ANDVARI
ekki hvað síst bændaglímur. „Þessi skemtun, með fimleika þeim, sem glímu-
rnar kenndu, hélt við heilsu og líkamsatgjörvi skólapilta um margar aldir.“18
Þorleifur Jónsson, síðar prófastur í Hvammi, var á fyrstu árum Hallgríms á
Bessastöðum. I viðtali við Jón Arnason um veruna í skólanum gat hann þess
að liður í busavígslunni hafi einmitt verið að vaða bál! Hins vegar kannaðist
Þorleifur ekki við að berja bombalda. Hallgrímur lýsti þeirri gjörð fyrir Jóni,
en það voru mótmælaaðgerðir skólapilta á Hólum. Þorleifur og aðrir skóla-
sveinar meta það mikils í minningum sínum ef Hallgrímur hrósaði þeim.
Þorleifur var Inspector Scholæ og sagðist hafa heyrt það haft eftir dr. Scheving
að hann hefði stuðlað að betra siðferði og eflt áhuga á bókiðni í skólanum.
Þorleifur geymdi þessi ummæli í brjósti sér fram á elliár.19
Skólasveinar áttu ávallt hauk í horni þar sem Hallgrímur var, það sannar
ekki síst svokallað stéttarmál. Hann stóð einn og einarður með þeim í ótrú-
legri deilu um grjóthellur í stétt, bæði gagnvart yfirvöldum og öðrum kennur-
um. Þetta mál ratar meira að segja inn í bók Finns Jónssonar á Kjörseyri, sem
ber heitið Þjóðhœttir og œvisögur frá 19. öld. Málið hefur greinilega fengið
vængi og flogið um landið, því að Finnur skrásetur atburðinn áratugum eftir
að hann gerist og hafði frásögnina eftir öðrum, því að ekki var hann skóla-
sveinn á Bessastöðum. Sagan varð efalaust frægust fyrir það að aldavinirnir
frá Kaupmannahöfn, Bjarni Thorarensen og Hallgrímur Scheving, tókust þar
illilega á. Löngum var samstöðu og samheldni viðbrugðið meðal kennara í
skólanum, en í þessu máli deildu þeir nokkuð harkalega ef marka má eftir-
farandi heimild:
Skólapiltar höfðu borið heim hellur og sett við skólahúsið. Sóknarnefnd, með
hreppstjórann í broddi fylkingar byggðu kirkjustétt og tóku hellur skólasveina. Að
næturþeli er stéttin rifin og hellur teknar. Þetta endar með að skólasveinar eru kærðir
og standa allir kennarar með hreppstjóranum, nema Hallgrímur. Þessi deila verður svo
hörð að komið er að því að „decimera" skólann (þ.e. að reka úr skóla tíunda hvern pilt).
Dr. Scheving aftraði því. Svo varð æsingurinn mikill, að Björn Gunnlaugsson varð svo
reiður við Scheving að hann sagði: „Eg skal taka Skrínuna þína, Scheving, og kasta
henni út á Svið“ (hið litla timburhús Schevings var kallað Skrínan).
í þetta mál komst Bjarni Thorarensen, sem þá hefur líklega verið settur stiftamtmaður.
Bjarni var strangur við pilta, en Scheving var þeirra stoð. „Það er ekki til neins þetta
fyrir þig Bjarni, þeir láta aldrei undan. Þú veizt að ég hefi ekki elskað nokkurn mann
eins og þig og stúdentinn, sem stal frá mér bókunum í Kaupmannahöfn“. Þá svaraði
Bjarni: „Farðu bölvaður, Scheving.“20
Það fór ekkert á milli mála að það voru skólasveinar sem báru fyrst heim
grjóthellurnar til stéttargerðar. Páll Melsteð skrifar einnig um þennan viðburð
í ævisögu sinni og lýsir hvernig skólapiltar óðu forina fyrir framan skólahúsið.
Þeir tóku þá til sinna ráða og og söfnuðu flötum steinum vítt og breitt um
Álftanes. Állar frásagnir um atburðinn geta síðan um að ekkert hafi orðið af