Andvari - 01.01.2012, Blaðsíða 175

ANDVARI
BRAUTRYÐJANDI, ELDHUGI OG TRÚMAÐUR
173
unnar skortir ekki á að Bjarni kalli einstaklinginn til persónulegrar ábyrgðar
í trúarlegu tilliti. Að því leyti sver hann sig í ætt við þær trúhreyfingar sem
leggja meira upp úr trúarsannfæringu einstaklingsins en samsömuninni. Hér
þarf þó ekki að vera um mótsögn að ræða. Bjarni hefur líklega litið svo á að
hverjum og einum bæri að tileinka sér hinn sanna kristindóm á persónulegan
máta. í fimmtu hugvekju sinni spyr hann hvert svarið yrði ef lesendur spyrðu
sjálfa sig hve mikið þeir mundu vilja leggja í sölurnar fyrir trú sína og heldur
áfram:
Ef vér nú hugleiðum alt þetta rækilega og heimfærum það til sjálfra vor, og ef vér
skyldum finna það með sjálfum oss, að vér ekki afdráttarlaust viðurkennum frelsara
vorn og trú vora á hann ávalt og alstaðar, hvernig sem ástendur, bæði með orðum og
breytni, — og að vér ekki elskum hann fram yfir alla hluti og heitar en alt annað og
af hreinum og falslausum huga, — og að vér ekki tökum fúslega upp á oss sérhvern
kross og sérhvert mótlæti fyrir Krists sakir og fyrir trúna á hans nafn, — þá vantar oss
sannarlega mikið til þess að geta heitið Jesú Krists sannir lærisveinar; ...72 [Leturbr.
Hundrað hugvekjurj
Hér gætir trúarlegs strangleika sem vissulega á sér þó nýjatestamentislegar
fyrirmyndir. Hugvekju sinni lýkur Bjarni samt á jákvæðari nótum þar sem
hann boðar ekki dóm þeim sem þannig er ástatt fyrir. En áframhald ofan-
greindra orða er:
... — ef vér finnum það og viðurkennum það, þá er mikið unnið, og þá getur varla hjá
því farið, að hjá oss vakni innileg löngun eftir því að taka nýja stefnu, laga það sem
aflaga fer, bæta það sem brotið er og taka stöðugum framförum í dygð og guðsótta; og
fyrir einbeitta og stöðuga viðleitni munum vér með Guðs hjálp komast í tölu Jesú Krists
sönnu lærisveina, þeirra sem eru sannarlega verðugir þess að bera hans nafn.73
Hér má segja að fram komi hefðbundin boðun lögmáls og fagnaðarerindis í
lútherskum anda.74 Sá sem finnur til veikleika síns og horfist í augu við hann
er ekki á glötunarstíg heldur stendur honum til boða nýtt upphaf. Hann hefur
ekki glatað allri von heldur er þvert á móti „mikið unnið“.
A öðrum stað kveður við svipaðan tón er Bjarni ræðir um „komandi dóm
þegar „alt verður í ljós leitt, sem hér er hulið“ en þar leggur hann út af orð-
unum „dæmið ekki, þá munuð þér heldur ekki verða dæmdir“ (Mt 6. 37) I því
sambandi bendir hann á að Kristur hafi vissulega dæmt en þó „aldrei samfara
hörku og kærleikslausum strangleika, heldur samfara mildi og kærleika".75 Þá
boðar hann og fyrirgefningu og afturhvarf frammi fyrir dóminum.76
í hugvekjum Bjarna gætir líka siðfræðilegrar boðunar. I annarri hugvekj-
unni byggir hann mjög á hinni alkunnu líkingu Krists um flísina og bjálkann.
Hann ræðir þar um hve hryggilega oft skorti á miskunnsemi, umburðarlyndi,
bróðurkærleika, réttlæti og sanngirni í dómum fólks um hvert annað.77 Með