Andvari - 01.01.2012, Blaðsíða 88

86
SIGRÚN MAGNÚSDÓTTIR
ANDVARI
hafði Gísli Konráðsson faðir þeirra flutt úr Skagafirði á efri árum. Fyrr í bréf-
inu hafði Hallgrímur lagt áherslu á það við Konráð að passa vel að þær ger-
semar glötuðust ekki, sem faðir hans hafi safnað og samið. Hallgrímur taldi að
það væru ekki margir bændur í Danmörku, sem annar eins fróðleikur lægi eftir.
Greinilega hafði hinn menntaði fræðimaður auga fyrir þeim miklu þjóð-
legu menningarverðmætum sem fólust í skrifum Gísla og nauðsyn þess að
varðveita gamlar sagnir og sögur. Fjölmargar gátur, þulur og þjóðsögur liggja
eftir Hallgrím í handritum. Hann fylgdi alla ævi rómantísku stefnunni sem
hann hreifst af í Kaupmannahöfn og reyndi eftir megni að sinna fjölþættum
straumum hennar. Þessu sér merki í allri hans vinnu, útgáfum og handritum.
Hann gaf út í Boðsriti Bessastaðaskóla árið 1831 þýðingu á latneska speki-
kvæðinu Disticha Catonis eða Hugsvinnsmálum. Hallgrímur segir í formála
að hann hafi fyrst skrifað kvæðið upp í Kaupmannahöfn, en síðan borið það
saman við nokkrar afskriftir. í handritinu JS 290 8vo eru ýmsar uppskriftir
Hugsvinnsmála með hendi hans, auk þess eru einnig að finna þar textabrigði
úr uppskrift Konráðs Gíslasonar sem Hallgrímur hefur fært inn í þýðingu
sína. Það er ekki að undra að Hallgrímur hafi glímt við þýðingu þessara
spekikvæða, svo djúp spor mörkuðu þau í latínuskólunum. Grímur Thomsen,
sem var alinn upp á Bessastöðum en varð stúdent úr heimaskóla séra Árna
Helgasonar í Görðum, líkti Hallgrími við Cató gamla, sem margir töldu vera
höfund að Disticha Catonis.
Dr. Scheving var sannur Rómverji, einskonar íslenzkur Cató, strangur og rjettlátur
bæði við sig og aðra; sjálfsagt einn hinn latínulærðasti maður á sinni tíð, og með þeim
lærðustu í fornmáli voru og bókmentum; strangur og alvörugefinn í kenslutímunum, en
ljúfur og ræðinn þar fyrir utan bæði við skólalærisveinana sem aðra.59
Nýr skóli
Það var gífurleg breyting fyrir Hallgrím kominn undir sjötugt að flytja til
Reykjavíkur og reisa sér hús við Austurvöll.60 Ekki voru umskiptin minni
að hefja störf í nýjum skóla, jafnvel þó að ætla megi að skólastarfið í Lærða
skólanum hafi að mestu hvílt á grunni námsins á Bessastöðum. Hann og
Sveinbjörn höfðu verið mjög efins um hvort þeir ættu að taka að sér skóla-
stjórnina og yfirleitt hvort rétt væri að þeir héldu áfram kennslu. Sveinbjörn
varð rektor skólans og Hallgrímur yfirkennari. Talsvert miklar umræður og
bréfaskipti áttu sér stað um væntanlegar kennarastöður í skólanum meðal
yngri manna. Nokkrir efnilegir menntamenn sóttu um stöðurnar, þar á meðal
Páll Melsteð, Jón Sigurðsson, Grímur Thomsen og Konráð Gíslason. Konráð
var sá eini þeirra sem var ráðinn við skólann, en mætti síðan ekki til starfa.61
Samtímamenn þeirra Hallgríms og Sveinbjarnar mátu þá mikils og settu