Andvari - 01.01.2012, Side 135

ÁSTRÁÐUR EYSTEINSSON
Dokað við eftir Dickens
Charles Dickens í íslenskum bókmenntaheimi
Enski rithöfundurinn Charles Dickens fæddist í Portsea, sem er nú hluti af
borginni Portsmouth, þann 7. febrúar 1812. Tvöhunduð ára afmælis hans hefur
verið minnst víða um heim á þessu ári. Fjölmiðlar hafa tekið höfundinn og
verk hans til umfjöllunar og endurmats, víða hafa sérstakar ráðstefnur verið
haldnar um Dickens eða þá að málstofur hafa verið helgaðar honum á árs-
þingum fræðafélaga og háskólastofnana í fjölmörgum löndum. Þannig var
til dæmis sérstök málstofa um Dickens á Hugvísindaþingi Háskóla Islands í
mars á þessu ári.
Þótt lítt hafi tíðkast að fjalla um þýðingar í rituðum bókmenntasögum hinna
ýmsu þjóða, mælum við velgengni rithöfunda samt gjarnan með hliðsjón af því
hvort verk þeirra hafi verið þýdd á erlend mál. Meira að segja í hinum enska
heimi, þar sem bókmenntaþýðingar úr öðrum málum hafa ekki verið fyrir-
ferðarmiklar á liðnum aldarfjórðungum, er höfundum gjarnan hampað með því
að tilgreina að verk þeirra hafi verið þýdd (semsé úr ensku) á tiltekinn fjölda
annarra tungumála. Það þykir staðfesta gildi verka að þau hafi þótt eiga erindi
yfir á annað tungumál og inn í þann menningarheim sem þar um ræðir. Verk
Dickens voru tekin til þýðingar á ýmis mál þegar á fyrri hluta rithöfundarferils
hans. Nú ber að vísu að geta þess að val á verkum til þýðinga er yfirleitt mjög
háð stöðu höfundar á heimaslóð og hafa verður í huga að Dickens komst ungur
til frama á Englandi. Hinn íslenski bókmenntaheimur var hinsvegar mjög ólík-
ur þeim enska á þessum tíma og það varð löng bið eftir íslenskum þýðingum
á verkum Dickens. í grein þessari verður, að lokinni almennri umfjöllun um
höfundinn, skyggnst eftir þessum þýðingum og jafnframt eftir þeirri þýöingu, í
víðari skilningi orðsins, sem Dickens hefur haft á íslenskum menningarslóðum.
Það sem býr í sögum
Dickens var ósáttur við uppvaxtarár sín og þótti sem hann hefði í senn verið
rændur æskunni og þeim menntunarmöguleikum sem honum áttu að standa
til boða; barn að aldri þurfti hann að stunda verkamannavinnu, ekki síst