Andvari - 01.01.2012, Side 154

152
ÁSTRÁÐUR EYSTEINSSON
ANDVARI
hefur verið skrifað um ævi hans, stundum í alllöngu máli, en oftast í stuttum
glefsum sem eru af sama meiði og önnur „stjörnudýrkun" sem setur gjarn-
an mark sitt á fjölmiðla og einkennist af forvitni um einkalíf frægs fólks. En
jafnvel í slíkri „umfjöllun" býr skírskotun sem ekki skal vanmeta, því að með
henni er minnt á ákveðið vægi þess sem um er fjallað, hver svo sem innistæð-
an kann að vera fyrir frægðinni. Það þarf ekki að vera nein óravegalengd á
milli fræðimanns sem vísar stuttlega til stöðu mikilvægs rithöfundar og hins-
vegar blaðamanns sem skrifar eða þýðir „fréttaskot" um frægan einstakling.
Skömmu fyrir jólin 2009 var í Morgunblaðinu greint frá því að tannstöngull
Charles Dickens, gerður úr gulli og fílabeini og að sögn notaður af eiganda
sínum allt til dánardags árið 1870, hefði selst á uppboði í New York og fyrir
hann fengist 9.150 dalir.32 Slík tíðindi af rithöfundum eða öðru frægðarfólki
tengja á áhugaverðan hátt á milli menningarlegs og fjárhagslegs gildis. í þessu
tilviki gerist það einnig í þeim skilningi að með tannstönglinum sem minja-
grip er fyrra gildinu beinlínis umbreytt í hið síðara. Þessi tannstöngull er eins-
konar fulltrúi rithöfundarins, framlenging í senn af daglegu lífi hans, líkama
og sköpunarstörfum; efnislegur gripur sem stendur eftir þegar höfundurinn
fellur frá. Tannstöngullinn verður tákn sem metið er til fjár og getið er um í
íslensku dagblaði.
Til allrar hamingju er menningargildi ekki ævinlega svona auðhöndlan-
legt. Það er margbreytilegt og sprettur æ og aftur í ýmsum myndum upp úr
þeim verkum sem höfundar skapa, verkum sem lifa höfund sinni, í senn af
eigin verðleikum og vegna þess að síðari tíma viðtakendur sýna þeim ræktar-
semi og nýir lesendur finna þar mikilvægar tengingar við bæði samtíð sína og
heim verksins. Þó að aðlaganir geti gegnt mikilvægu hlutverki í framhalds-
lífi skáldverka draga þær ekki úr þörf manns á að kynnast verkunum þar að
baki, nema síður sé. Ekki skal hér efast um að ýmsir íslenskir lesendur hafa
kynnst stórvirkjum Dickens á frummálinu en það dregur ekki úr sárum skorti
á vönduðum heildarþýðingum þessara verka á íslensku. Eins og fram hefur
komið á þessum blöðum hefur Dickens í íslensku samhengi löngum verið höf-
undur efnis sem lagað er að ungum lesendum og höfundur frásagna fremur en
skáldsagna. Dickens kann að vera frægur á Islandi en það má færa rök fyrir
því að skáldsagnahöfundurinn Dickens hafi ekki ennþá orðið til á íslensku.