Andvari - 01.01.2012, Blaðsíða 183

ÁRNI BJÖRNSSON
Marglitur skjöldur
Missagnir í minningabók Jóns Bödvarssonar
Vinur minn Jón Böðvarsson andaðist 4. apríl 2010. Nokkrum mánuðum áður
kom út viðtalsbók, Sá á skjöld hvítan, sem Guðrún Guðlaugsdóttir hafði skráð
eftir honum. Útgefandi var bókaútgáfan Hólar. Margt er þar fróðlegt og upp-
lýsandi um farsælan feril Jóns á sviði nýjunga í skólamálum og alþýðufræðslu,
ekki síst í því skyni að glæða skilning manna á íslenskum fornbókmennt-
um. Framtaki hans á sviði iðnsögu og iðnfræðslu eru einnig gerð góð skil.
Ennfremur er margt forvitnilegt að lesa um stjórnmálastarf Jóns og ýmissa
félaga hans á yngri árum. Bókin er lipurlega skrifuð og læsileg.
I henni koma samt því miður fyrir allnokkrar staðreyndaskekkjur. Ekki
skiptir öllu máli hvort þær stafa af misminni Jóns eða misskilningi milli hans
og skrásetjara, en öllum var ljóst að Jón gekk ekki lengur heill til skógar þegar
bókin var sett saman. Greinilegt er að láðst hefur að bera ýmsar frásagnir um
lifandi menn undir þá sjálfa eða aðra sem til þekktu, auk þess sem dæmi eru
um að leiðréttingar komust ekki til skila í bókinni þótt eftir þeim hefði verið
leitað og þær veittar. Tímaþröng og eðlileg gleymska hefur trúlega valdið
nokkru. Þar sem Jón var að verðleikum vel metinn á menningarsviðinu og á
fyrra hluta ævinnar talsvert virkur í stjórnmálasamtökum er ekki ósennilegt
að einhverntíma verði vitnað í bók hans sem heimild um menn og atburði frá
miðbiki 20. aldar, og þá gætu sögulegar villur farið á kreik.
Sú tilhugsun þykir ýmsum gömlum vinum Jóns heldur óskemmtileg. í
fyrsta lagi teljum við það minningu Jóns ekki til sóma að augljósar villur
eða misminni verði síðar meir talið til marks um sögulega dómgreind hans.
Sjálfur leit ég lengi vel á hann sem pólitískan læriföður og man vel áminning-
ar hans um að fara rétt með heimildir og láta menn njóta sannmælis hvort sem
í hlut áttu samherjar eða mótherjar. Sumt af því sem fram kemur í bókinni er
nokkuð á aðra lund en Jón tjáði mér endur fyrir löngu og gæti síðar meir jafn-
vel talist meiðandi fyrir einstaka menn þótt það hafi fráleitt verið ætlun Jóns.
Við Tryggvi Sigurbjarnarson heimsóttum Jón á sjúkrahús í lok janúar 2010
og sýndum honum nokkrar helstu athugasemdir okkar. Hann var þá málhress
og tók þeim vel en vildi skiljanlega lesa þær betur yfir áður en hann birti sjálfur
leiðréttingu. Hann bað okkur að koma aftur nokkru seinna. Þegar við komum