Bændablaðið - 17.11.2022, Blaðsíða 2

2 Bændablaðið | Fimmtudagur 17. nóvember 2022
FRÉTTIR
Grænmetisuppskera var í meðallagi í ár. Með aukinni sérþekkingu hefur
náðst aukinn árangur í gæðum vörunnar. Raforkuverð er ein helsta hindrunin.
Sauðfjárslátrun haustið 2022:
Tæplega tuttugu þúsund
færri dilkum slátrað
Tæplega 20 þúsund færri dilkum
var slátrað í síðustu sláturtíð, miðað
við árið á undan. Alls gera það um
710 færri tonn inn á markaðinn.
Áfram dregur því úr framleiðslu
kindakjöts jafnt og þétt, sem hefur
nú verið samfelld frá 2017.
Samkvæmt tölum frá Mat-
vælastofnun komu 445.511 dilkar
til slátrunar á síðasta hausti. Til
samanburðar var dilkafjöldinn á
síðasta ári 465.324, en 560.465
árið 2017.
Slátrun á fullorðnum ám
núna í haust var hins vegar mjög
sambærileg við síðasta ár.
Meðalvigtin var í meðallagi
Meðalvigt sláturlamba úr síðustu
sláturtíð var nálægt meðalvigt
síðustu tíu ára, eða 16,60 kíló, sem er
talsvert minna en á metárinu í fyrra
þegar meðalvigtin var 17,40 kíló.
Trausti Hjálmarsson, formaður
búgreinadeildar sauðfjárbænda hjá
Bændasamtökum Íslands, segir að
það sé ekkert sem komi á óvart við
þessa fækkun, hún hafi verið viðbúin
lengi. Fé hafi fækkað stöðugt síðustu
fimm árin eða svo.
Annað eins næsta haust
„Miðað við slátrun á fullorðnu í
liðinni sláturtíð þá er ekki óvarlegt
að gera ráð fyrir annarri eins fækkun
sláturgripa haustið 2023.
Það er alveg ljóst að það þarf
að fara að bregðast við þessari
stöðugu fækkun fjár svo það endi
ekki með því að það verði ekki
nægilegt framboð af lambakjöti fyrir
íslenskan markað. Markaðssetning á
vörunni þarf líka að vera í forgrunni
hjá öllum aðilum virðiskeðjunnar.
Það er nefnilega alveg ljóst að ef
ekki tekst að leiðrétta verð til bænda
enn frekar en orðið er, þá verður
fækkunin áfram mikil. Eina leiðin
til að stöðva þessa þróun, sem er
búin að vera viðvarandi síðustu ár,
er að tryggja bændum afkomu.
Við verðum að vona að það takist
að lyfta verði á þann stað að hægt
verði að greiða bændum raunverð
fyrir framleiðsluna,“ segir Trausti.
/smh
Heildarfjöldi sláturlamba
2022 2021 Mismunur
Kaupfélag Skagfirðinga 83.617 86.392 -2.775
Sláturfélag Suðurlands 88.868 94.800 -5.932
Sláturfélag Vopnfirðinga 24.632 26.566 -1.934
Sláturhús Norðlenska 74.765 77.188 -2.423
Fjallalamb 21.885 20.914 971
Sláturhús KVH ehf. 82.089 84.081 -1.992
SAH afurðir ehf. 68.310 73.875 -5.565
Sláturhús Vesturlands 903 805 98
Sláturhús Seglbúðum 442 703 -261
Alls 445.511 465.324 -19.813
Heildarmagn í kílóum 7.386.572 8.096.638 -710.065
Meðalvigt dilka
2022 2021 2020
Kaupfélag Skagfirðinga 16,65 17,34 16,90
Sláturfélag Suðurlands 16,73 17,28 16,51
Sláturfélag Vopnfirðinga 15,85 16,81 16,56
Sláturhús Norðlenska 16,40 17,26 16,99
Fjallalamb 15,64 17,35 16,89
Sláturhús KVH ehf. 17,02 17,86 17,37
SAH afurðir ehf. 16,64 17,46 16,81
Sláturhús Vesturlands 17,17 18,19 17,42
Sláturhús Seglbúðum 17,62 18,49 18,35
Alls 16,60 17,40 16,89
Þróun í fjölda sláturlamba frá 2017
Dýravelferð:
Stórfelld vanræksla
– Eitt umfangsmesta og alvarlegasta dýravelferðarmál sem komið hefur upp
Um miðjan október féll dómur
í Héraðsdómi Vesturlands,
þar sem bóndi á nautgripa- og
sauðfjárbúi er dæmdur í eins árs
fangelsi skilorðsbundið, fyrir brot
á dýravelferðarlögum.
Auk þess er hann sviptur heimild
til að hafa dýr í umsjá sinni, versla
með þau eða sýsla með þau með
öðrum hætti, í tíu ár frá birtingu
dómsins.
Matvælastofnun kærði bóndann
í febrúar á þessu ári, fyrir alvarlega
vanrækslu á búfé.
Í yfirlýsingu stofnunarinnar
kom fram að um væri að ræða
eitt umfangsmesta og alvarlegasta
dýravelferðarmál sem komið hafi
upp hér á landi.
Lögreglustjórinn á Vesturlandi
höfðaði síðan mál með ákæru 24.
ágúst og var það dómtekið 30.
september.
Játaði skýlaust
Í ákæruskjalinu segir að málið sé
höfðað gegn ákærða „fyrir brot á
dýravelferðarlögum með því að
hafa um einhvern tíma fram til 21.
febrúar 2022, vanrækt á stórfelldan
hátt að fóðra og vatna búfé á búi sínu
[…], með þeim afleiðingum að 25
nautgripir, ein geit og 175 kindur
drápust eða þurfti að aflífa“.
Ákærði játaði skýlaust brot sín
fyrir dómi. Hann hafði ekki áður
verið fundinn sekur um refsiverðan
verknað.
Þess ber að geta að þetta mál er
óskylt þeim málum í Borgarfirði
sem hafa ratað hafa í fjölmiðla á
undanförnum vikum.
Dómur án fordæma
Sem fyrr segir er málið eitt það
umfangsmesta og alvarlegasta
dýravelferðarmál sem komið hefur
upp á Íslandi og er dómurinn án
fordæma hér á landi, samkvæmt
heimildum blaðsins.
Fyrir utan það búfé sem þurfti
að aflífa, svipti Matvælastofnun
bóndann vörslu á þeim 300 kindum
sem eftir voru á bænum og tryggði
þeim fóðrun og umhirðu.
Búið hafði þrisvar sinnum
áður fengið eftirlitsheimsókn frá
Matvælastofnun á síðastliðnum sex
árum, en ekki komu fram alvarleg
frávik við fóðrun eða aðbúnað í þeim
heimsóknum. Síðasta reglubundna
skoðun fór fram vorið 2021.
Dómurinn í málinu hefur ekki
verið birtur opinberlega á vef
dómstólsins. Fallist var á beiðni þess
efnis að það yrði ekki gert, vegna
veikinda dómfellda.
/smhwww.kofaroghus.is - Sími 553 1545
TIL Á LAGER
Ítarlegar upplýsingar og teikningar ásamt ýmsum öðrum fróðleik
STAPI - 14,98 fm
Tilboðsverð
779.000 kr.
25%
afsláttur
BREKKA 34 - 9 fm
Tilboðsverð
489.000 kr.
25%
afsláttur
NAUST - 14,44 fm
Tilboðsverð
539.000 kr.
30%
afsláttur
VANTAR
ÞIG PLÁSS?
Afar einfalt er að reisa
húsin okkar. Uppsetning
tekur aðeins einn dag
TILBOÐ Á GARÐHÚSUM!
Garðyrkja:
September skipti sköpum
Eftir óhagstætt sumar kom mikill
kippur í vöxt grænmetis í byrjun
hausts.
Uppskera garðyrkjubænda var
heilt yfir í meðallagi í flestum
tegundum, fyrir utan smá aukningu
í gulrótum. Gunnlaugur Karlsson,
framkvæmdastjóri Sölufélags
garðyrkjumanna, segir þekkingu
lykilatriði til að ná árangri í greininni.
Gæði vörunnar sem garðyrkju-
bændur framleiða eru sífellt að
verða betri og betri. Með því að
sækja bestu mögulegu þekkingu
að utan hefur náðst mikill árangur
bæði í að auka uppskeru, gera hana
tryggari og að viðhalda ferskleika
lengur. Fyrir ekki svo löngu síðan
var ekki hægt að geyma íslenskar
gulrætur mikil lengur en fram yfir
áramót. Nú sér Gunnlaugur fram
á að garðyrkjumenn nái að halda
gulrótum ferskum fram í maí.
Annað grænmeti sem Gunnlaugur
kallar geymslutegundir heppnuðust
sérlega vel í ár. Tegundir sem falla
undir þessa skilgreiningu eru til
að mynda gulrófur, hvítkál og
áðurnefndar gulrætur. Hann segir að
neytendur geti séð að íslenska varan
sem boðið er upp á í verslunum er
afburðafalleg. Þarna skipti veðráttan
í september höfuðmáli.
Búið er að taka upp mest allt
grænmeti, nema eitthvað af grænkáli
sem á eftir að fara á markað.
Þekking bjargaði uppskeru
Fyrir norðan stefndi í óefni þar
sem miklu næturfrosti hafði verið
spáð. Helgi Örlygsson, bóndi á
Þórisstöðum, sá fram á að missa alla
sína uppskeru vegna þessa. Þarna
segir Gunnlaugur að Helgi hafi getað
sótt ráðgjöf hjá dönskum ráðunauti,
sem lagði til að hann myndi úða kalí
á akurinn. Með því myndaðist annað
frostmark í plöntunum og blöðin á
kartöflugrösunum féllu ekki. Með
þessari sérfræðiþekkingu tókst að
lengja vaxtartíma jarðeplanna og
heppnaðist uppskeran mjög vel.
Í fyrra lék mygla kartöflubændur
grátt og spillti uppskeru í
kartöflugörðum víða. Í sumar varð
myglunnar ekki vart, nema í einu
tilfelli.
Hátt raforkuverð hamlar
uppbyggingu í dreifbýli
Gróðurhúsaræktunin gengur
heilt yfir mjög vel. Varan sem
garðyrkjubændur bjóða upp á, eins
og gúrkur og tómatar, sé af sömu
gæðum og gerist annars staðar í
Evrópu. Gunnlaugur segir áburðinn
hafa nærri tvöfaldast í verði og
koltvísýringur sem er nauðsynlegur
í lýsingaræktun hefur einnig orðið
dýrari.
Helstu áskoranir inni-
ræktunarinnar er þó hátt
raforkuverð. Gunnlaugur segir
að Sölufélagið sé að berjast
fyrir því að flutningskostnaður
rafmagns í dreifbýli verði leiðréttur
þannig að hægt sé að fara í
atvinnuuppbyggingu. Þetta snerti
ekki ekki einungis garðyrkjuna,
heldur alla orkufreka starfsemi.
„Íbúar á landsbyggðinni ætla
ekki bara að búa þar – þeir ætla að
gera eitthvað. Gjaldskráin gerir ráð
fyrir bara íbúum og búsetu, en ekki
neinni atvinnuuppbyggingu,“ segir
Gunnlaugur um raforkuverðið. /ÁL