Bændablaðið - 17.11.2022, Blaðsíða 36

36 Bændablaðið | Fimmtudagur 17. nóvember 2022
LÍF&STARF
Mynd sem birtist í Vísi 19. janúar 1980 og sýnir atvikið þegar Jón Árni
þurfti að bjarga Land Rover jeppa upp úr á við Jökulgil. Mynd / Timarit.is
Jörðin og við:
Búsæld við borgarmörkin
Dóra Sigrún Gunnarsdóttir og Helgi Aðalsteinn Guðbrandsson, Hækingsdal, sem reka stærsta kindabúið í Kjósinni,
auk Hafbergs Þórissonar garðyrkjumanns. Myndir / Aðsendar
Það er ekki á hverjum degi sem
bændasamtök ráðast í gerð
heimildamyndar um starfsemi sína
en það hefur Búnaðarsamband
Kjalnesinga gert.
Samtökin fagna 110 ára afmæli
á árinu og þótti við hæfi að minnast
þessara tímamóta á þennan hátt.
Valdimar Leifsson kvikmynda-
gerðarmaður var fenginn til samstarfs
og verður myndin Jörðin og við –
búsæld við borgarmörkin frumsýnd
í Bíó Paradís 19. nóvember. Sýning
fyrir almenning verður 20. nóvember
klukkan 16.40.
Innsýn í líf bænda
Í myndinni Jörðin og við – búsæld
við borgarmörkin er stuttlega
spönnuð saga Búnaðarsambands
Kjalarnesþings frá upphafi til
dagsins í dag. Þar sjáum við að mikill
hugur er í ungu fólki að starfa við
landbúnað til framtíðar, fáum innsýn
í líf bænda sem stunda fjárbúskap,
jafnvel í Reykjavík, nautgriparækt,
hrossarækt, fuglarækt, svínarækt,
minkarækt og æðafuglarækt,
sem og ræktun matjurta á gamla
mátann og gróðurhúsarækt þar sem
mannshöndin kemur varla nærri.
Jafnframt eru rifjaðir upp gamlir
tímar, með brotum úr gömlum
íslenskum myndum, sem sýna þá
gjörbyltingu sem átt hefur sér stað
í landbúnaði á Íslandi á ekki lengri
tíma en einni öld. Um framleiðslu
myndarinnar sá Lífsmynd
kvikmyndagerð ehf.
Viðtöl og frásagnir
Valdimar segir að myndin sé byggð
upp á þann hátt að í viðtölum segi
bændur sem til þekkja frá því hvernig
framfarir áttu sér stað við stofnun
búnaðarsambanda í landinu.
„Í samböndunum var lögð áhersla
á fræðslustörf og samvinnu sem gerði
bændum kleift að kaupa tækjabúnað
sem kom í stað handverkfæra og
vinnubragða sem notast hafði verið
við um aldir. Á sama tíma er íbúum
landsins að fjölga og þeir eru að
flytjast úr sveit í borg, þannig að í
auknum mæli þurfa landsmenn nú
að geta keypt sínar nauðsynjavörur.
Þessum hluta sögunnar er í myndinni
meðal annars lýst með brotum úr
gömlum, íslenskum kvikmyndum.“
Matarauður Íslands
Umræðan um mataröryggi í
heiminum er hávær um þessar
mundir og áleitin spurningin um
stöðuna á Íslandi ef við þyrftum
alfarið að treysta á að fá matföng
annars staðar frá. Almennur
skilningur á mikilvægi íslensks
landbúnaðar leikur þar stórt hlutverk
og myndin leggur þar væntanlega
sitt af mörkum. Einnig hvernig
landbúnaðarafurðir þurfa að þróast
í takt við eftirspurn og áherslur.
Ísland telst nú fjölmenningarland
og við því er brugðist á margan
máta. Matarvenjur landsmanna hafa
einnig verið að breytast, ekki síst
vegna ferðalaga til útlanda, og það
endurspeglast í úrvali matvörunnar.
Körfukjúklingur með kokteilsósu
Að sögn Valdimars var hann búin að
gleyma því að snemma á síðustu öld
vildi ekki nokkur maður leggja sér
fuglakjöt til munns og í myndinni er
sagt frá konu einni sem lagði það til
jafns á við að borða hund eða kött.
„En núna er öldin svo sannarlega
önnur því sala fuglakjöts hefur
um árabil farið langt fram úr sölu
lambakjöts. Segja má að umskiptin
hafi orðið þegar farið var að selja
körfukjúkling með frönskum og
kokteilsósu.“
Ekki spillir að fuglaræktendum á
Íslandi hefur að að mestu tekist að
losna við þær erfiðu bakteríur sem
nágrannalöndin eru að glíma við í
sinni fuglarækt þannig að neytendur
á Íslandi ganga að heilnæmri
matvöru vísri. /VH
RANNSÓKNIR
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins:
Kjarnfóðurgjöf
holdanauta athuguð
R á ð g j a f a r -
mið stöð land-
b ú n a ð a r i n s
(RML) er að
hefja athugun á
kjarnfóðurgjöf
við ræktun
holdanauta.
Ditte Clausen,
ráðunautur hjá
RML, segir
að markmið verkefnisins sé að
varpa ljósi á hvað sé hægt að gefa
lítið kjarnfóður, en ná samt góðri
flokkun og heppilegum vaxtarhraða.
Athugunin fer fram í Hofstaðaseli í
Skagafirði í samstarfi við Bessa Frey
Vésteinsson bónda.
Athuguninni er ætlað að varpa
betra ljósi á það hversu lítið
kjarnfóður bændur geta gefið, án þess
að það verði óhagkvæmt. Veigamikið
atriði í ræktun holdanauta er tíminn
sem fer í að ná sláturþyngd. Því
er oft ákjósanlegast að gefa meira
kjarnfóður, þar sem það leiðir
yfirleitt til skemmri vaxtartíma.
Fyrri rannsóknir hafa sýnt fram á
að því lengur sem gripur er á húsi, því
dýrari er ræktunin á honum. Langur
vaxtartími minnkar veltu gripa á
búinu og eftir að nautin hafa náð
ákveðnum aldri nýtist fóðrið ver til
vaxtar. Með athuguninni vonast RML
til að geta gert fóðuráætlanir þar sem
hægt er að stilla af magn kjarnfóðurs
með tilliti til grófóðurgæða og
hversu mikinn tíma er hægt að gefa
gripunum í vöxt á hverju búi.
108 kálfar í sex hópum
Fyrstu kálfarnir verða teknir á hús
núna og tekur minnst tvær vikur
að koma öllum hópnum inn. Þeir
hafa verið í haga með móður sinni
– þeir elstu frá því í apríl, en þeir
yngstu síðan í ágúst. Allir kálfarnir
sem taka þátt í athuguninni eru
blendingar af holdanautakyni og
því enginn arfhreinn af íslenska
mjólkurkúakyninu.
Kálfarnir verða vigtaðir þegar
þeir eru teknir inn og fráfæruþunginn
skrásettur. Þegar öllum kálfunum
hefur verið komið fyrir, er hópurinn
vigtaður á ný og verður sá þungi
hinn eiginlegi upphafsþungi
rannsóknarinnar.
Samtals eru 108 kálfar í
athuguninni sem flokkaðir eru í
þrjá hópa eftir því hversu mikið
kjarnfóður þeir fá. Þeir verða hafðir
í sex stíum sem gefur möguleika á
tveimur endurtekningum fyrir hverja
meðferð.
Sláturaldur ræðst af þunga
Allir gripirnir verða vigtaðir
mánaðarlega og verður miðað við
að senda þá í sláturhús þegar þeir
hafa náð nálægt 580 kílógrömmum á
fæti, sem gefur um 300 kílógramma
fallþunga. Athugunin miðar að því
að kanna hversu langan tíma tekur
fyrir gripina að ná þeim þunga.
Talið er að hagkvæmast sé að ná
þessari þyngd áður en nautin ná
18 mánuðum, en aldur íslenskra
sláturgripa er að meðaltali tvö ár.
Gróffóðrið í Hofstaðaseli er
allt í heyrúllum. 15 heysýni hafa
verið tekin sem eiga að gefa
góða heildarmynd á heyforðann.
Jafnframt mun Bessi taka regluleg
sýni eftir að gróffóðrið hefur farið
í gegnum fóðurblandarann og því
hægt að sjá hvort að blandan stenst
forsendur. Heilfóðurblandarinn
gefur möguleika á að vigta hverja
einustu gjöf. Mánaðarlega verður
allt moðið vigtað og verður þá hægt
að reikna út meðalát.
Þegar Bændablaðið ræddi við
Ditte var ekki komið á hreint hversu
mikið kjarnfóður hver hópur fengi.
Ef heysýnin koma sérlega vel út
getur verið að einn hópurinn fái
einungis gróffóður. Í þeim hópi
sem mest verður gefið af kjarnfóðri
verður það á bilinu 30-40%. Þar á
milli verður einn hópur þar sem
fóðurbætirinn verður nálægt 15-20%
af þurrefnisáti. Heildarfóðrunin er
mismunandi eftir aldri gripanna,
en að meðaltali fá þeir fimm til níu
kílógrömm þurrefnis á dag. Dagleg
kjarnfóðurgjöf á hvern grip mun því
ekki fara mikið yfir tvö til þrjú og
hálft kílógramm.
Samsetning fóðurbætisins
er ekki endanlega ákveðin og
fer það eftir aðgengi að góðu
byggi. Við athugunina verður því
annaðhvort notast við tilbúnar
kjarnfóðurblöndur eða bygg –
eða blöndu af hvort tveggja. Gætt
verður að því að allir hóparnir fái
eins fóðurbæti, þó magnið sé ekki
það sama.
Hægt að fylgjast með á
Facebook
Áhugasamir geta fylgst með
verkefninu á samfélagsmiðlum, en
stefnt er að því að stofna Facebook-
hóp þegar verkefnið er komið í gang
og verður það auglýst á heimasíðu
RML. Þar verða birtar myndir og
uppfærðar niðurstöður eftir því sem
á líður. /ÁL
Á Hofstaðaseli er að fara í gang athugun sem á að gefa skýrari mynd á hversu
mikið kjarnfóður er rétt að gefa ungnautum. Mynd / Aðsend
Ditte Clausen.
Sláturfélag Suðurlands
Fosshálsi 1, Reykjavík - 575 6070
buvorur@ss.is | www.buvorur.is
Rúlluplastið sem bændur treysta
Fyrir frekari upplýsingar
um rúlluplast er hægt
að nota QR-kóðan hér.
Tenospin og Tenoplus rúlluplast
- Hagstætt verð til áramóta