Bændablaðið - 17.11.2022, Blaðsíða 16

16 Bændablaðið | Fimmtudagur 17. nóvember 2022
Goðsögnin um fiskát Íslendinga
Í alþjóðlegum samanburði, sem
Matvæla- og landbúnaðarstofnun
Sameinuðu þjóðanna (FAO) birtir
á hverju ári og dreift er um víða
veröld, eru Íslendingar sagðir
langmestu fiskætur í heiminum.
Neyslan á hvern íbúa sé rúm
90 kíló ári. Lauslega áætlað
samsvarar það einni fiskmáltíð á
dag árið um kring, hvorki meira
né minna.
Við Íslendingar erum alltaf
dálítið upp með okkur þegar við
skörum fram úr á alþjóðavettvangi
í krafti höfðatölureglunnar,en hér er
greinilega skotið hátt yfir markið.
Samkvæmt nýlegri neyslukönnun
á mataræði Íslendinga borðar hver
þeirra rúmlega 16 kíló af fiski á ári
en ekki rúm 90 kíló eins og FAO
tölurnar gefa til kynna (nánar um
neyslukönnunina síðar í greininni).
Marklausar tölur
Á meðfylgjandi korti má sjá neyslu
sjávarafurða á hvern íbúa í Evrópu
byggða á tölum FAO frá árinu
2018. Ísland langefst (92 kg), síðan
Portúgal (57 kg), Noregur (51 kg)
og Spánn (42 kg). Ef farið er út fyrir
Evrópu eru íbúar Maldív-eyjar sagðir
koma fast á hæla Íslendinga í fiskáti,
en af stærri þjóðum eru íbúar Suður-
Kóreu og Malasíu miklar fiskætur
(57 kg), Japanir og Taílendingar (46
kg) og Indónesar (44 kg).
Hvort eitthvað frekar er að marka
tölur frá öðrum löndum en Íslandi
er ekki gott að segja, en samkvæmt
opinberum tölum í Noregi var neysla
fisks og fiskafurða árið 2020 þar í
landi 19,5 kg á hvert mannsbarn en
ekki 51 kíló eins og FAO tölurnar
segja.
Hver er skýringin?
Sú spurning vaknar hvers vegna
FAO tölurnar eru svona langt frá
raunveruleikanum, að minnsta
kosti hvað viðkemur Noregi og
Íslandi. Nærtækasta skýringin er
sú að erfitt er að fá marktækar
upplýsingar um hversu mikið af
fiski, sem aflað er í hverju landi, fer
til neyslu innanlands. Sumar þjóðir
borða mest af sínum fiski sjálfar
meðan aðrar, eins og Íslendingar,
flytja mest af fiskinum út. Þá
getur það flækt dæmið að margar
þjóðir flytja fisk bæði inn og út.
Einfaldasta leiðin er sjálfsagt að
deila íbúafjöldanum upp í landaðan
afla en það er augljóslega í flestum
tilfellum uppskrift að kolrangri
niðurstöðu. Hvers vegna FAO dælir
út röngum upplýsingum ár eftir ár
er svo hulin ráðgáta.
Tölur Hagstofu Íslands
Á vef Hagstofunnar má sjá hvernig
afla er ráðstafað eftir tegund vinnslu.
Þar kemur fram að rúm 6.000 tonn
hafi farið til innanlandsneyslu, þar
af þorskur rúm 1.800 tonn og ýsa
rúm 1.900 tonn. Athyglisvert er að
magn þorsks hafði aukist um 900
tonn frá því fyrir tíu árum en magn
ýsu hafði minnkað um 1.000 tonn á
sama tíma. Þá hafði magn ufsa og
löngu aukist úr nánast engu í 600
tonn í hvorri tegund á tímabilinu.
Þessar tölur sýna að líkindum breytt
neyslumynstur og þarf í sjálfu sér
ekki að koma á óvart. En hversu
marktækar eru þessar upplýsingar
í heild?
Afli upp úr sjó
Tölur Hagstofunnar miðast við
afla upp úr sjó sem þýðir að
þegar búið er að flaka fiskinn og
matreiða hann á diskinn er þyngd
fiskholdsins aðeins um helmingur
af upprunalegri þyngd fisksins
alls gróflega reiknað – sem sagt
árleg innanlandsneysla er þá
um 3.000 tonn af fiskholdi, ef
Hagstofutölurnar eru umreiknaðar.
Til samanburðar sýnir neyslu-
könnunin áðurnefnda hins vegar
að Íslendingar borði 6.000 tonn
á ári af fiskmeti komið á diskinn
en þá er reyndar meðtalið lax og
bleikja sem ekki eru inni í tölum
Hagstofunnar.
NYTJAR HAFSINS
Guðjón Einarsson
gudjone3@gmail.com
Fiskneysla e�ir tegundum
Ýsa og þorskur
Lax og bleikja
Annar fiskur
Hertur fiskur
Heimild: Neyslukönnun
Landlæknis og Háskóla Íslands
2019-2021.
Tölur FAO um fiskát þjóða í Evrópu. Mynd / FAO
Ólíkar fisktegundri í fiskborði í íslenskri verslun. Mynd /GE
Samkvæmt ný-
legri neyslu-
könnun á mataræði
Íslendinga borðar
hver þeirra rúmlega
16 kíló af fiski á ári
en ekki rúm 90 kíló
eins og FAO tölurnar
gefa til kynna ...