Íslenska þjóðfélagið - 16.12.2022, Blaðsíða 11

Sveinn Guðmundsson
11 ..
hálfpartinn í feluleik með þetta.“ Finna segir að hún og einn annar samstarfsmaður hennar kunni að
veita heilun en þær ræði það aðeins sín á milli þegar aðrir heyri ekki til.
Tveir hjúkrunarfræðingar sögðust hafa lent í einelti vegna áhuga þeirra á ákveðnum óhefðbundn-
um meðferðum. Báðir hættu tímabundið að vinna sem hjúkrunarfræðingar og íhuguðu að vinna
eingöngu sem óhefðbundnir meðferðaraðilar. Báðir snéru þó aftur til starfa sem hjúkrunarfræðingar
eftir einhvern tíma en þá á vinnustöðum þar sem áhugi þeirra og notkun á meðferðarformunum er
metinn eða í það minnsta liðinn.
Ef notkun ákveðinna meðferða er ekki umborin á vinnustað hjúkrunarfræðinganna forðast hjúkr-
unarfræðingarnir að ræða þær nema sín á milli eða finna sér vinnustað sem líður notkun meðferð-
anna. Hér er vert að hafa umræðu Ross (2012), Abbott (1988) og Gramsci (1986) um valdsvið
læknisfræðinnar, sérþekkingu og lögsögu hennar í huga þar sem ógagnreynd úrræði eru ekki liðin.
Þannig viðheldur ráðandi hugmyndafræðin stöðu sinni (eins og Lyons og Chamberlain, 2006, ræddu
fyrir ofan) og veitir óhefðbundnum meðferðum, sem uppfylla ekki skilyrði hennar, mótstöðu.
Mörkin
Ef starfsumhverfi hjúkrunarfræðinganna bauð ekki upp á notkun ákveðinna óhefðbundinna eða við-
bótarmeðferða sem þeir höfðu menntun í þá brugðu nokkrir þeirra á það ráð að vinna einungis með
meðferðirnar í hlutastarfi utan heilbrigðiskerfisins. Sumir hjúkrunarfræðingarnir eru með stofu úti
í bæ eða í herbergi heima hjá sér þar sem þeir taka á móti fólki vissa daga vikunnar eða á kvöldin.
Hjúkrunarfræðingarnir upplifa mismunandi viðbrögð við áhuga þeirra á óhefðbundnum með-
ferðum og margir hverjir kljást bæði við fordóma annarra og eigin efasemdir. Birna lýsir því hvernig
það er að vera vísindamanneskja sem er opin fyrir annars konar hugmyndafræði:
Það eru, jú, hérna orkustöðvarnar og einhver ósýnileg orka sem ég get ekki útskýrt
og verður kannski aldrei rannsökuð... þarna skarast þessi vestræna þekking og
þessi austræna og af hverju skyldi þessi vestræna vera eitthvað réttari heldur en
hin? Og af hverju tökum við ekki það góða frá báðum og hérna nýtum okkur það?
Þarna kemur fram togstreita á milli þess vísindalega og viðurkennda annars vegar og hins óhefð-
bundna eða óviðurkennda hins vegar. Birna talaði um þegar hún íhugaði fyrst að auglýsa sig sem
hjúkrunarfræðing með menntun í óhefðbundinni meðferð þá „einhvern veginn ímyndaði ég mér að
einhver færi að segja ‚hvað ert þú ekki hjúkrunarfræðingur, hvað ert þú að vera með eitthvað svona
kukl?‘“ Svo bætti hún við að „svo hugsar maður bara líka, þetta er 5000 ára reynsla, 5000 ára reynsla
og samt viljum við fá einhverjar svona vísindalegar niðurstöður!“
Björk leggur áherslu á að hugtakið heildrænar lækningar innihaldi bæði ýmislegt hefðbundið og
óhefðbundið en varar við öfgum því „það eru holur sem að maður getur dottið ofan í þegar maður
er í óhefðbundnum lækningum... þú veist þú getur líka farið ofan í svona þröngsýni.“ Hún bætir
því svo við að „fólk hefur sko neitað meðferð og dáið bara hreinlega af því að það ætlar sér að láta
óhefðbundnar lækningar duga við alvarlegum hlutum.“ Lára tekur í svipaðan streng og talar um að
„náttúrulega þarf að sýna fram á einhverja gagnsemi, að þetta sé ekki misnotað og fólki sé gefið ein-
hverjar falsvonir.“ Hún leggur áherslu á að innan heilbrigðiskerfisins sé aðeins boðið upp á úrræði
sem sýnt hefur verið fram á að virki. Hún bætir því við að hinn vestræni fræðiheimur sé mjög ag-
aður og að rannsóknum fari fjölgandi sem sýna fram á notagildi og betri líðan hjá fólki sem stundar
ákveðnar meðferðir sem enn eru flokkaðar sem óhefðbundnar eða viðbótarmeðferðir.
Ljóst er að hjúkrunarfræðingarnir hafa trú á aðferðunum sem þeir nota, en setja ákveðið spurn-
ingamerki við aðrar aðferðir. Þeir eru vísindalega þenkjandi og vilja að gagnsemi aðferðanna sé
augljós. Ef til vill skapar staða þeirra sem heilbrigðisstarfsmenn annars vegar og reynsla þeirra af
meðferðunum sem um ræðir hins vegar ákveðna togstreitu. Í fræðilegu samhengi er hægt að segja að
ríkjandi hugmyndafræði (Gramsci, 1986) og óhefðbundin hugmyndafræði (Williams, 1977) togist á