Íslenska þjóðfélagið - 16.12.2022, Blaðsíða 56

„Límdu saman heiminn minn“: Ábyrgð stjórnvalda á að tryggja börnum og ungmennum velferðarþjónustu
56 ..
sem deildu reynslu sinni. Það hafi aukið trú hennar á að hún gæti líka náð sér á strik. Skúli sagði að á
Vogi hafi hann fyrst séð að hann „var ekki einn í heiminum ... að kljást við þetta allt”. Tanja upplifði
dvölina á Vogi ekki vel til að byrja með en þegar leið á dvölina hafi henni liðið betur og gert þetta
fyrir sjálfa sig.
Unga fólkið nefndi að á Stuðlum væri mikið af unglingum sem vilja ekki vera í meðferð en eru
skikkaðir til þess. Þau sögðust vita að það þurfi sennilega neyðarvistun því „krökkum er hent þarna
inn í alls konar ástöndum” en betra væri að leggja áherslu á samstarf við ungmennin. Margrét sagði
mikilvægt að:
spyrja unglinginn hvað vilt þú gera ... til að breyta þessu, ... því börn í þessari
stöðu séu með svo lága sjálfsmynd á þessum stundum ... Sem sagt að byggja upp
barnið en ekki bara setja það í geymslu, þú getur ekkert tekið bara mölbrotið
barn eða ungling og ætlast til þess að hann sé að fara að bæta sig ... og tala um
vandamál.
Þörf á meiri sálrænni þjónustu og aðlögun að daglegu lífi. Ungmennin sögðu að breyta þurfi
nálgun í meðferðarstarfi. Rauði þráðurinn í sýn þeirra var að vinna þurfi meira með áföll og sálræna
þætti. Einnig þurfi að aðstoða unga fólkið við að takast á við venjulegt líf þar sem það kann ekki að
lifa lífinu edrú. Arna sagði að taka þyrfti á vanda fólks úr æskunni. Sér í lagi þurfi aðstoð geðlæknis,
sálfræðings og áfallahjálp.
Jón sagði ungmenni ekki fara í neyslu „bara af því ... ég þekki engan fíkil sem er ekki með
eitthvað stórt áfall að vinna úr“. Lykilþáttur í batanum sé að vinna meira með þetta sálræna í með-
ferðum. Hann sagðist nýta sálfræðitíma á fíknimeðferðardeild Landspítala. Frú Ragnheiður hafi líka
„aðstoðað [s]ig helling með að verða edrú“.
Gísli sem hafði nýtt mörg úrræði í gegnum tíðina sagði að fyrir sig hafi sálfræðiaðstoð skipt öllu:
Þó ég sé ekkert endilega edrú þá er [sálfræðiþjónustan] að gefa mér von ... er að
fá í fyrsta skiptið á ævi minni hjálp sem ég þarf á að halda ... á öðrum stöðum var
mér eiginlega bannað að tala um það sem hafði skeð fyrir mig útaf því að þetta
voru bara sagðar neikvæðar hugsanir og svoleiðis ... en núna tala ég bara um það
sem ég vil tala um og það er hlustað á mig.
Fram kom að eftirfylgni eftir meðferð og daglegar venjur hjálpi „til að fá pínu búst inn í edrú-
mennskuna“. Búsetuúrræði eftir meðferðir, námskeið og morgunfundir á hverjum degi séu allt hjálp-
leg úrræði.
Viðmælendur sögðu þó að ekki væri hægt að hjálpa þeim sem vilja ekki hjálp. Ekki sé nóg að
vista fólk á þar til gerðri stofnun í von um að það hætti ef viljinn er ekki til staðar. Elías sem hafði
verið edrú í rúma fimm mánuði þegar viðtalið var tekið, sagðist sjá núna að hjálpin væri að gera eitt-
hvað fyrir hann og hann væri sannur gagnvart sjálfum sér:
Ég er að fara á fundi og ... til ráðgjafa á Von ... ég er ekki lengur að ljúga eins og
ég gerði fyrst þannig að ég er að fá eitthvað út úr þessu. Og í næsta mánuði get
ég farið til sálfræðings ... Ég þekki ekkert hvernig á að vera edrú og ég þarf hjálp
með þetta.
Viðmót í velferðarkerfum og samfélaginu. Flestir viðmælenda ræddu fordóma sem mæta þeim
í heilbrigðis-, félags- og menntakerfinu og hjá fólki í samfélaginu. Þau séu „tölur á blaði ... aldrei
... manneskjur“ og því þurfi að fá fram þeirra upplifun. Það sé óþægilegt að vera útskúfaður í sam-
félaginu.
Lára, Margrét og Tanja töluðu um hversu miklu skipti að upplifa jákvætt viðhorf starfsfólks í
meðferðarstarfi. Þar þurfi að starfa fólk með fagþekkingu því þarna séu ungir krakkar sem eiga erfiða
sögu. Í heilbrigðisþjónustu komi þau gjarnan að lokuðum dyrum þegar í ljós kemur að þau noti
vímuefni og sér í lagi í æð. Gísli sagði um heimsókn á spítala: