Íslenska þjóðfélagið - 16.12.2022, Síða 107

Íslenska þjóðfélagið 1. tbl. 13. árgangur 2022, 107–122
© höfundar 2022. Tengiliður: Tengiliður: Sunna Símonardóttir, sunnaks@hi.is
Vefbirting 9. desember 2022. Birtist á vefnum https://www.thjodfelagid.is
Útgefandi: Félagsfræðingafélag Íslands, Gimli, Sæmundargötu 10, 102 Reykjavík
„Manni líður eins og maður sé alltaf
að stara í ginið á ljóninu“
Viðhorf ungra kvenna til barneigna
Sunna Símonardóttir, nýdoktor og aðjúnkt í félagsfræði við Háskóla Íslands
Hlédís Maren Guðmundsdóttir, meistaranemi í félagsfræði við Háskóla
Íslands
ÚTDRÁTTUR: Lækkandi fæðingartíðni á Vesturlöndum má rekja til
viðhorfsbreytinga gagnvart barneignum og félagslegra þátta á borð við
aukna hagsæld, menntun, aukið kynjajafnrétti og breytinga á gildum og
lífsmarkmiðum einstaklinga. Þar sem Ísland fylgir nú svipaðri þróun í
frjósemi og önnur Norðurlönd er mikilvægt að skoða fæðingartíðni og
frjósemishegðun í víðu samhengi. Fyrirliggjandi rannsóknir á viðhorf-
um til barneigna á Íslandi eru takmarkaðar og tilgangur þessarar rann-
sóknar er að öðlast skilning á því hvernig viðhorf til barneigna mótast
af ríkjandi hugmyndum um foreldrahlutverkið, félagslegum aðstæðum
fólks, kynjuðum veruleika og opinberri fjölskyldustefnu. Í rannsókninni
nýtum við rýnihópa og einstaklingsviðtöl við konur á aldrinum 25-30 ára
til þess að greina viðhorf ungra kvenna til barneigna. Greining varpar ljósi
á það hvernig ungar konur upplifa foreldrahlutverkið sem kvíðavaldandi
og líklegt til þess að hafa neikvæð áhrif á stöðu þeirra í samfélaginu. Þó að
viðmælendur sjái brotalamir í ásýnd jafnréttisamfélagsins, þegar kemur að
ábyrgð og skyldum mæðra og feðra þá setja þeir ekki sömu spurningamerki
við hugmyndafræði einstaklingshyggju og ákafrar mæðrunar sem
einkennir foreldrahlutverkið. Niðurstöður benda til þess að ungar konur
eigi erfitt með að sjá fyrir sér hvernig þær geti uppfyllt vaxandi kröfur
um „ákafa“ mæðrun í samfélagi sem einkennist af lífsgæðakapphlaupi,
einstaklingshyggju og yfirvofandi loftslagssvá.
LYKILORÐ: Foreldrahlutverk – Ungt fólk – Kynjajafnrétti – Fæðin-
gartíðni – Áköf mæðrun
ABSTRACT: Declining birth rates in Western countries can be attributed
to changes in attitudes towards childbearing as well as social factors such
as increased prosperity, education, increased gender equality and chang-
ÍSLENSKA
ÞJÓÐFÉLAGIÐ
tímarit um íslenskt þjóðfelag … … sem fræðilegt viðfangsefni