Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Qupperneq 46

44 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 3. tbl. 97. árg. 2021
INNGANGUR
Meðalaldur íbúa hjúkrunarheimila á Íslandi er 87 ár. Margir
eru fjölveikir, veikburða, á mörgum lyfjum og eiga á hættu
að fá þrýstingssár. Þeir sem eru vannærðir og með skerta
hreyfifærni eru í sérstakri hættu.
Þrýstingssár eru of algeng meðal mikið veikra sjúklinga á
heilbrigðisstofnunum. Þau skerða lífsgæði, hægja á bata,
valda þjáningu og eru kostnaðarsöm.
Mælt er með notkun kerfisbundinna aðferða til að greina þá
sem eiga á hættu að fá þrýstingssár. Auk þess sem klínískt
innsæi er notað við áhættumat sjúklings (Landspítali, 2008).
Gæðateymi til varnar sárum á Sóltúni var stofnað árið
2007. Þá voru ábendingar um að hægt væri að gera
betur. Stuðst er við viðurkenndar, gagnreyndar aðferðir
í gæðaumbótastarfi. Gæðateymið setti fram gæðastaðal
um forvarnir gegn sárum. Gæðastaðallinn er rýndur og
endurbættur reglulega af gæðateymi.
Ársfjórðungslega er farið yfir niðurstöður RAI-mælinga og
skoðuð nánar þau óheppilegu atvik sem upp hafa komið.
Gæðateymið fer yfir samspil heilsufars, lyfjagjafar, notkunar
hjálpartækja, virkni og umhverfis, auk þess að veita ráðgjöf
og stuðning eftir þörfum.
Almenna orsökin fyrir myndun þrýstingssára er langvarandi
þrýstingur á húð sem veldur staðbundinni blóðþurrð. Aðrir
þættir geta aukið hættuna á slíkri blóðþurrð. Þar má nefna
æðasjúkdóma, skert blóðflæði, sykursýki, vannæringu,
þurrk og skerta skyntilfinningu o.fl. (Allen, 1997; Blom,
1985).
Sár á húð geta myndast fljótt og er góð hjúkrun, sem felst
í forvörnum, mikilvæg til að koma í veg fyrir myndun
þeirra. Florence Nightingale (1969) skrifaði árið 1860 að
þrýstingssár stöfuðu ekki af sjúkdómum manna heldur
hjúkruninni sem veitt væri eða skorti á veittri þjónustu. Það
er mikið til í því.
Í samtíma okkar er því þannig háttað að veikustu
sjúklingarnir á öllum aldri liggja inni á stofnunum. Það
er því langvarandi verkefni hjúkrunar að koma í veg fyrir
þrýstingssár. Talið er að um 4% útgjalda stofnana í Bretlandi
megi rekja til kostnaðar við að græða þrýstingssár (Bennett
o.fl., 2004). Í rannsókn, sem gerð var á Landspítala árið 2008,
reyndust 21,5% sjúklinga vera með þrýstingssár (Guðrún
Sigurjónsdóttir o.fl., 2011). Í annarri rannsókn, sem gerð var
í Noregi árið 2012, voru 18,2% sjúklinga með þrýstingssár
(Bredesen o.fl., 2015).
Samanburður rannsókna á algengi legusára er erfiður
vegna þess að skilgreining og flokkun er mismunandi og
samsetning úrtaks einnig.
Þrýstingssár: greining
og meðferð með aðstoð
Bradenkvarða og RAI-mats
JÚLÍANA SIGURVEIG GUÐJÓNSDÓTTIR
AGNAR ÓLI SNORRASON
ANNA BIRNA JENSDÓTTIR
GUÐRÚN BJÖRG GUÐMUNDSDÓTTIR
Höfundar