Úrval - 01.06.1942, Page 57

Úrval - 01.06.1942, Page 57
ÖRSMÆÐIN Á UNDANHALDI 55 Til þess skulum við fara 250 ár aftur í tímann. Um það leyti bjó Hollendingurinn Anthony van Leeuwenhoek til fyrstu smásjána. f gegnum hana horfði hann á dropa af blóði og sá þá rauðu blóðkornin. Enginn hafði séð þau fyrr. Enginn vissi, hvers vegna blóðið var rautt, og engan grunaði, að blóðið væri samsett úr smáum, óteljandi ögnum. Þetta varð upphafið að hinum stórstígustu framförum lækna- vísindanna. Þetta var stórkostleg fram- för, en síðan hefir smásjáin líka að heita má staðið í stað þang- að til nú fyrir rúmum tveim árum. Auðvitað hafa verið búnar til miklu margbrotnari og skraut- legri smásjár, en sú, sem van Leeuwenhoek bjó til. Og í þeim má sjá svo smáar agnir, að 5000 af þeim kæmust fyrir á ydduðum blýantsoddi. Það er býsna smátt. En hvergi nærri nógu smátt fyrir vísindamennina. Sýklafræðingar kvörtuðu undan því, að ekki væri hægt að sjá helminginn af þeim sýklum, sem þeir þyrftu að sjá. Þeir gátu ekki séð kvef- sýkilinn, og ekkiheldurskarlats- sóttarsýkilinn. Þeir höfðu ekki hugmynd um, hvemig mænu- veikissýkillinn leit út. Og ekki voru efnafræðingam- ir ánægðari. Þeir höfðu stóra doðranta fulla af kenningum um það, hvernig mólikýlin litu út, hvernig þau höguðu sér, og hvernig atómin byggðu upp mólikýlið. En þeir gátu ekki sannað kenningar sínar, af því að smásjáin var ekki nógu öflug. Vísindamaðurinn var eins og nærsýnn maður, sem horfir á konu afklæða sig fyrir óbyrgð- um glugga hinum megin götunn- ar. Hann vissi, að eitthvað var að ske, en gat ekki með vissu greint, hvað það var. Verst af öllu var, að eðlisfræð- ingar — menn eins og Einstein — fullyrtu, að engin von væri til, að hægt væri að búa til smá- sjá, sem gæti stækkað meira. Þeir héldu því fram, að hversu stórt og öflugt, sem safnglerið í smásjánni væri, gæti það aldrei sýnt minni hlut en sem svaraði lengd ljósbylgjunnar. Og þeir, sem gerðu smásjárnar, urðu að viðurkenna, að þetta væri rétt. Um skeið leit svo út, sem vís- indamönnunum myndi aldrei auðnast að sjá þessa örsmáu sýkla og mólikýl.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Úrval

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.