Gátt - 2010, Síða 9

9
Þ á T T T A K A Í F R Æ Ð S L U o g N á M I
g á T T – á R S R I T – 2 0 1 0
Reynt hefur verið að afmarka þann hóp sem stundar
síður skipulagða fræðslu og í grundvallaratriðum hefur hlut-
fallið milli þeirra sem taka þátt og þeirra sem taka síður þátt
lítið breyst á undanförnum árum þó svo að þátttaka almennt
hafi aukist (Jón Torfi Jónasson og Andrea Gerður Dofradóttir,
2009). Því til stuðnings er ekki úr vegi að rýna í tvær ólíkar
skýrslur sem komu út með 10 ára millibili. Sú fyrri er byggð á
rýni í skýrslur frá 11 löndum og kom út 1999 (Connell, 1999),
sú síðari er greining á vinnumarkaðsrannsókn Hagstofu
Íslands 2003 og kom út árið 2009 (Jón Torfi Jónasson og
Andrea Gerður Dofradóttir, 2009).
Niðurstöður Connels (1999) sýna að þeir sem taka síður
þátt í fræðslu eru:
Atvinnulaust fólk og fólk utan vinnumarkaðar•
Fólk með stutta formlega skólagöngu að baki•
Starfsfólk minni fyrirtækja •
Eldra fólk •
Sömu niðurstöður er að finna í rannsókn Jóns Torfa Jónas-
sonar og Andreu Gerðar Dofradóttur (2009):
Tæpur þriðjungur atvinnulausra á Íslandi eða fólks utan •
vinnumarkaðar tók þátt í skipulagðri fræðslu, meðan
um helmingur starfandi fólks gerði það.
Um þriðjungur Íslendinga með grunnskólamenntun sem •
hæstu skólagráðu sóttu sér viðbótarfræðslu, meðan
tveir þriðju hlutar fólks með háskólamenntun gerði
það.
Um helmingur fólks sem starfar í íslenskum fyrirtækjum •
með færri en 50 starfsmenn sótti fræðslu, meðan tæp-
lega tveir þriðju starfsfólks stærri fyrirtækja tóku þátt
Eldra fólk tók síður þátt en yngra•
Það vekur athygli hversu mikill samhljómur er í þessum
tveimur ólíku rannsóknum. Bendir það til þess að þróunin á
þessu sviði sé svipuð í vestrænum löndum.
H V E R S V E g N A T A K A Þ A U E K K I
Þ á T T Í F R Æ Ð S L U ?
Til að gefa yfirsýn yfir fjölbreyttar skýringar fólks á lítilli eða
engri þátttöku í fullorðinsfræðslu flokkuðum við þann fjölda
skýringa sem finna má í öllum þeim rannsóknum sem við
skoðuðum óháð uppruna eða fjölda á bak við hvert svar.
Enda var greinilegt að svörin voru svipuð frá einu menningar-
svæði til annars, en vægi þeirra ólíkt eftir menningarsvæði og
tíma. Hér fyrir neðan má sjá nokkrar algengar skýringar sem
okkur þótti vert að skoða nánar og bárum við þær saman
við okkar eigin rannsóknir. Skýringum á fjarveru skiptum
við í tíu flokka: Tíma, álag, kostnað, slæma reynslu af skóla,
lágt sjálfsmat, upplýsingaskort, starfstengdar ástæður, fjöl-
skylduábyrgð, áhuga og óviðeigandi námsframboð. Vert er
að taka fram að slíkur listi gæti aldrei verið endanlegur né
haft alhæfandi gildi. Einnig bendum við á gagnrýna umfjöllun
okkar síðar í greininni.
T Í M I
Viðhorf fólks til tíma er afskaplega mismunandi. Það getur
verið góður og slæmur tími til að „skella sér í nám“. Til eru
dæmi um konur sem eru bundnar heima með lítil börn og
geta einmitt þess vegna stundað nám og aðrar sem geta
það einmitt ekki af sömu ástæðum. „Það kom svona tími
4 Sbr. listi yfir fullorðinsfræðsluverkefni á vef menntamálaráðuneytisins
(Menntamálaráðuneytið, 2010).