Læknaneminn


Læknaneminn - 01.12.1980, Blaðsíða 34

Læknaneminn - 01.12.1980, Blaðsíða 34
rendur þess hreyfast með 50-500 mm hraða á sek. í frontalplani, segjum t. d. að hraðinn sé 200 mm á sek., exponieringstíminn 0,03 sec., þá er hreyfi- óskerpan þessi 200 • 0,03 = 6 mm, sem við getum vel greint á mynd. Tæki þau sem notuð eru í dag, eru mjög afkasta- mikil, þrífasa og sex eða tólf ventla með örstuttum exponeringstíma og hárri MA-tölu. Hinn örstutti ex- poneringstími dregur úr hreyfióskerpunni, einnig há KV-tala og þar með mikil virkni röntgenlampans. Við lungnamyndatökur eru ýmist notuð s. k. lág- eða há-kílóvolta tækni og fer það bæði eftir löndum og stofnunum. Hávoltatæknin er ráðandi á Norður- löndum, í Bretlandi nota menn frekar lágvoltatækni og í Þýskalandi ýmist. Við lágvoltatækni er notuð 50-80 KV-spenna, 2- 400 MA og tími undir 0,1 sek., eða á bilinu frá 0,05 -0,1 sek. Engin sía. Ef um meðalmanneskju er að ræða gætu tölurnar t. d. verið þessar: KV 60, MA 200, tími 0,05 sek., þ. e. 10 MAS-ar, og FFF 2 m. Geislarnir hafa stærri bylgj ulengd og ná ekki eins að þrengja sér í gegn, eru mýkri sem við köllum og blær myndarinnar er annar, oft meiri hula yfir henni (engin sía og því meiri dreifigeislar), hún er ljósari en kontrastríkari og fjölþættari grátónar. Mjög þunn og lítil infiltröt má sjá. Við háa kílóvoltatœkni er notuð 100—200 KV- spenna, oft í kringum 120 KV og myndirnar tökum við gjarnan í automati. Ef um meðal manneskju er að ræða gæti þetta l. d. verið svona: KV 120, kammer 1-3, miðsverta, gróffókus (á hliðarmynd KV 120, kammer 2 (mið), miðsverta, gróffókus). Dreifigeislunin er talsvert meiri við svona háa KV- tölu og því áríðandi að nota góðar síur, bæði þarf geislablennan að vera góð og nákvæm og dreifisían (Bucky - Potter) sem virkust. Geislarnir hafa styttri bylgjulengd og þrengja sér betur í gegn, eru liarðari. Myndin er dekkri, það er minni kontrast í henni, hún er flatari og við sjáum betur í gegn, sjáum lungnateikningu bak við rifin og þegar þess er gætt að þau hylja um 60% af yfirborði lungnanna, hefur það ekki svo litla þýðingu. Við sjáum trachea carina og aðalbronchi vel, við getum greint kalkanir og holur í mediastinum og bak við cor og séð eyðingu í rifjum. Þetta getur sparað okkur sneiðmyndatökur, en kemur hins vegar ekki í stað þeirra og eitt verðum við að hafa í huga, það er að þunnar íferðir og ör- litlir hnútar geta alveg viskast út á hörðum mynd- um, þar sem mjúku myndirnar sýna þá mjög vel. Hvorri tækninni sem við beitum að jafnaði, verð- um við ávallt að vera með hugann opinn og gæta þess að myndin sé tæknilega vel gerð og rétt lýst. Til marks um rétt lýsta mynd, getum við haft þetta sem viðmiðun: á frontalmyndinni séu útlínur col. thora- calis og trachea rétt greinanlegar og æðar vinstra neðra lungnablaðsins sjáist í gegnum hjartaskugg- ann. Aðrir vilja að milli-þófabilin ofan hjartaskugg- ans rétt sjáist. SÉRSTAKAR AÐFERÐIR Sneiðmyndataka (Tomographia, planigraphia) Hún er notuð til að fá skýra mynd í ákveðinni dýpt af lungunum, lag fyrir lag. Röntgenlampinn og kassettan hreyfast þá í mótsettar áttir um sameigin- legan ás og er snúningspunktur hans í sneiðplaninu og við fáum glögga mynd í því plani af pörtum lungans þar, rifjum og öðru er þar kann að vera, meini meðal annars, en aðrir hlutar lungnanna sem liggja utan þess viskast út. Prufumyndir eru teknar í upjthafi og allar sneiðmyndir eru merktar þannig, að hæð lagsins frá borði er rituð á filmuna í cm, en borðið, sem geymir kassettuskúffuna, á að vera sam- hliða fókusplaninu. Myndatakan tekur tíma og því er áríðandi að sem best fari um sjúklinginn þegar frá upphafi og þess ávallt gætt að setja merki á brjóstkassann fyrir mið- geislann, ef vera kynni að sjúklingurinn hreyfði sig milli mynda, sem ekki er ólíklegt. Eins og við venju- legar myndatökur er sjúklingurinn látinn draga djúpt inn andann og halda í sér andanum á meðan að myndin er tekin og hann beðinn að gera þetta eins eða sem líkast í öll skiptin til þess að samræmi sé sem mest og myndirnar verði sem sambærilegast- ar. Við sneiðmyndatökur á lungum er að öllum jafn- aði notuð líneer sneiðing (einvíð), 30° sneiðhorn og fínn fókus. KV-in eru höfð lág, 55-85 KV, eftir eðli og staðsetningu meinsins, en þá þarf hátt MAS- gildi til að fá næga þéttni eða svertu, t. d. 60-70 MAS-a; tíminn er langur. Algengt er að unnið sé út frá þessum þáttum t. d. lína, sneiðhorn 30°, KV 60, MA 125, tími 0,5 sek. og MAS-tala 63 (62,5), fín- 32 LÆKNANEMINN
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Læknaneminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.