Læknaneminn - 01.12.1980, Blaðsíða 65

lyfja (en alcohol telst til þeirraj 1951. Síðan var
mynduð undirnefnd í málinu sem fjallaði sérstak-
lega um alcoholismus, Alcoholism subcommittee,
sem segir í skýrslu sinni 1952:11
„Alcoholics are those excessive drinkers whose de-
pendence upon alcohol has attained such a degree
that it shows a noticahle mental disturbance or an
interference with their bodily or mental health,
their interpersonal relations, and their smooth social
and economic functioning or who show prodromal
signs of such developments. They therefore require
treatment.“
Hér er lögð áhersla á eftirfarandi:
1. Talað er um ofdrykkju (excessive drinkers),
mælt í tíðni, magni og tilgangi.
2. Talað er um drykkjuáráttuna (dependence), er
þar átt við annað tveggja eða bæði vanamynd-
un (habituation) og ávanamyndun (addic-
tion).
3. Talað er um andlega, líkamlega og félagslega
skaðsemi.
4. Sagt er að sá sé alcoholisti eða haldinn alco-
holisma, sem hafi ofangreind einkenni vegna
drykkju eða sé að fá slík einkenni af áfengis-
neyslu.
5. Að ending segir að sá, sem þannig sé komið
fyrir, þurfi á meðhöndlun að halda eða sé
sjúklingur.
WHO skýrgreinir drykkjuáráttuna (alcohol de-
pendence) sem þörf einstaklings til þess að halda
áfram að neyta efnisins til þess að forðast sálræna
eða líkamlega vanlíðan.12 Árátta er hér talin vera
bæði líkamleg og sálræn, þ. e. bæði habituation og
addiction.
Expert commitee on Addiction Producting Drugs
WHO 1957, gerir hann mun á vana- og ávanamynd-
un við notkun lyfja, að fráhvarfseinkenni vegna á-
vanamyndunar séu líkamleg. Rétt er að vekja athygli
á þessu, þar sem með því er sagt að notkun efnis,
lyfja, geti valdið sjúkdómseinkennum.
I bókinni Alcoholism eftir Tarter og Sugerman
(1976)13 er eftirfarandi vinnuskýrgreining gefin:
„Alcoholism is intermittent or continual use of al-
cohol associated with dependency (psychological or
physical) or harm in the sphere of mental, physical,
or social activity.“ í lauslegri þýðingu: Alcoholismus
er tímabundin eða stöðug notkun áfengis, sem sam-
fara er líkamleg eða sálræn árátta eða skaðsemi geð-
rænt, líkamlega eða félagslega séð.
Rétt er að vekja sérstaklega athygli á þessu síðast
nefnda, þar sem það snertir félagsleg og löggjafar-
leg sjónarmið þjóðfélagsins, en segja má að fyrri
hluti skýrgreiningarinnar sé læknisfræðilegur.
Ályhtun
Af framanskráðu er ljóst að alcoholismus er sjúk-
dómshugtak sem er í stöðugri mótun.
Draga má eftirfarandi ályktanir:
1. Neysla áfengis leiðir til sjúkdómseinkenna,
sem tengd eru efninu ethylalcohol (CoHgOH).
2. Tímabundin eða stöðug neysla áfengis leiðir
hjá fjölda fólks til vanamyndunar (habitua-
tion), sem kemur fram í geðrænni vanlíðan
þegar neyslunni er hætt.
3. Tímabundin eða stöðug neysla áfengis veldur
hjá allmörgum (5—12%) ávanamyndun (addic-
tion), sem kemur fram í vanlíðan (fráhvarfs-
einkennum) þegar neyslunni er hætt.
4. Félagsleg áhrif vegna óeðlilegrar hegðunar á-
fengisneytenda eru oft mjög skaðleg, en valda
hjá öllum neytendum afbrigðilegri framkomu,
sem á einn eða annan hátt hefur áhrif á um-
hverfislega stöðu einstaklingsins.
Ef orsakasamhengið er sérstaklega skoðað þarf
að gera skýran greinarmun á:
1. Hvers vegna fólk neytir áfengis.
2. Hverjar afleiðingar efnisins ethylalcohol eru,
geðrænt eða líkamlega séð.
Læknisfræðilega (pathophysilogically) er orsaka-
valdurinn ethylalcohol gerandinn í þeim líkamlegu
breytingum, sem eiga sér stað með ávanamyndun
(addiction). Hverjar þær vefrænu breytingar eru
verður ekki farið út í hér, en segja má, að þar sé
um frumu- og líffæraaðlögun að ræða (adaptation).
Aðaleinkenni þessarar aðlögunar líkamans eru:
1. Þolmyndun (tolerance), en þá er átt við að
stöðugt meira þurfi af lyfinu til þess að fram-
kalla sömu einkenni.
læknaneminn
63