Læknaneminn - 01.04.1995, Page 49

BLÓÐHÆGÐIR
Mynd 8. Speglun á ristli og mjógirni í aðgerð vegna
meiriháttar bllóðhœgða.
innar. Val rannsókna og meðferð ræðst af því
hversu mikil blæðingin er. Þess vegna verður að átta
sig strax á umfangi blæðingarinnar en það er oftast
hægt með góðri sögu og skoðun.
I töflu 6 er sjúklingum með blóðhægðir skipt í 3
flokka eftir stærð blæðingar. Enda þótt um grófa
klíníska flokkun sé að ræða er hún gagnleg við
greiningu og meðferð þessara sjúklinga.
Skilin á milli lítillar og mikillar blæðingar geta
verið óljós. I lítilli blæðingu er blæðing sjaldnast
yfir 200-400 ml á sólarhring en þegar hún er á bilinu
500-1000 ml hefur sjúklingurinn einkenni blóðtaps,
s.s. slappleika, þreytu, svima, orthostatiskt blóð-
þrýstingsfall og hraðan púls. í slíkum tilvikum er
talað um mikla blæðingu. Einkenni losts, þ.á.m.
blóðþrýstingsfall, sjást síðan við enn frekara blóð-
tap. Einnig getur verið erfitt að segja til um hvort
blæðing hafi stöðvast eða ekki en gera má ráð fyrir
að blæðing haldi áfram þegar um ferskt blóð er að
ræða og/eða stöðuga blóðgjöf þarf til að viðhalda
blóðþrýstingi og blóðrauða.
Vægar blóðhægðir
Oftast eru blóðhægðir tiltölulega vægar og í
mörgum tilvikum er hægt að meðhöndla sjúklingana
utan sjúkrahúsa (24). Það á sérstaklega við um
blæðingar frá gyllinæð en þær eru mjög algengar.
Oft leita sjúklingar fyrst til læknis þegar um
endurteknar blæðingar er að ræða. Þar sem ekki er
hægt að greina gyllinæð með þreifingu er mikilvægt
að skoða endaþarminn með spegli (proctoscope).
Yfirleitt sést II. eða III. gráðu innri gyllinæð og
stundum er hægt að greina blæðingarstaðinn. Við
Iítilsháttar gyllinæðarblæðingu getur meðferð með
smyrslum, hægðamýkjandi lyfjum og setböðum
nægt, en ef um endurteknar blæðingar er að ræða má
Flokkun sjúklinga með blóðhægðir
A Lítil blæðing
B Mikil blæðing sem hefur stöðvast
C Mikil blæðing sem ekki stöðvast
Tafla 6. Flokkun sjúklinga með blóðhœgðir.
beita svokallaðari teygjumeðferð (Mynd 7 (25).
Sjaldan er þörf á skurðaðgerð. Rétt er að benda á að
þótt sjúklingur með blóðhægðir hafi sögu um
gyllinæð er ekki þar með sagt að gyllinæðin sé orsök
blæðingarinnar. Verður sérstaklega að hafa þetta í
huga hjá eldra fólki þar sem tíðni ristilkrabbameins
er aukin.
Vægar blæðingar geta einnig stafað frá öðrum
sjúkdómum í endaþarmi, s.s. fissura ani og krabba-
meini. Algengari eru þó bólgusjúkdómar í ristli, ris-
tilsepar og ristilkrabbamein (5). Þar er ristilspeglun
besta rannsóknin til að komast að orsök blæðingar-
innar, sérstaklega ef grunur leikur á ristilæxlum
(26,27). Hægt er að taka sýni frá æxlum og minni
ristilsepa má brenna eða snara. Einnig má greina
æðamisvöxt og brenna fyrir blæðingar af þeirra
völdum (26,27,28,29).
Ef blæðingarstaður finnst ekki í ristli er rétt að
hafa í huga að blætt getur frá efri hluta meltingar-
færa og er magaspeglun því eðlileg rannsókn í
slíkum tilvikum (26). Myndataka á smágirni kemur
til greina ef blæðingarstaður finnst hvorki við ristil-
né magaspeglun en blæðingar frá smágirni eru innan
við 5% af blóðhægðum (30,31).
I hverju tilviki fyrir sig verður að meta hvort
ástæða sé fyrir innlögn en þó er rétt að leggja sjúk-
linga inn, þegar vafi leikur á magni blæðingar.
Meðferðin ræðst af sjúkdómnum sem blæðin-
gunni veldur. Oft er hægt að beita lyfjum, t.d. við
sýkingar og bólgur í ristli. Þar sem um krabbamein
er að ræða felst meðferðin í skurðaðgerð.
Miklar blóðhægðir
Gera má ráð fyrir að u.þ.b. 80% blóðhægða
stöðvist án sérstakrar meðferðar en hins vegar blæða
25% þessara sjúklinga endurtekið og af þeim blæða
50% að nýju (32). Það eru fyrst og fremst sjúklin-
garnir sem blæða stöðugt og endurtekið sem eru
erfiðir viðfangs því oft getur verið erfitt að greina
LÆKNANEMINN 1. tbl. 1995 48. árg
47