Læknaneminn - 01.10.1996, Page 53

Helicobacter pylori - yfirlitsgrein
sóknarinnar nokkuð háð því hver framkvæmir grein-
inguna. Hægt er að nota venjulega Hemotoxilin-eosin
eða Giemsa litun fyrir H. pylori en besta aðferðin er
talin að nota Whartin-Starry silfur litun
Ureasarannsókn
Ureasarannsóknirnar, eða CLO-test (Campylobacter
Like Organism-test), hafa mikla kosti fram yfir ræktun
og vefjarannsókn þar sem þau eru einföld, fljótleg og
ódýr. Prófin byggja á þeim eiginleika H. pylori að
framleiða efnahvatann ureasa. Bíopsíusýni frá maga-
slímhúð sjúklings er komið fyrir í sérstöku hlaupi sem
skiptir um lit ef ureasi er til staðar í sýninu. Næmi ur-
easarannsókna er talið á bilinu 75 til 90% (25). Aðrar
ureasajákvæðar bakteríur s.s. streptococcar og stap-
hylococcar eru taldar valda nokkuð lágu sértæki ureasa-
rannsókna, eða 85% borið saman við ræktanir (26).
Sermifrœði
I faraldsfræðilegum rannsóknum á H. pylori hafa
blóðvatnsrannsóknir verið mikið notaðar, en við þær
rannsóknir er gerð ELISA mæling á IgG. Næmi og sér-
tæki er talið nokkuð gott, eða í kringum 90% (27).
Blóðvatnsrannsóknir hafa þó þann ókost að einungis
er greint hvort sjúklingurinn hafi einhvern tíman kom-
ist í snertingu við H. pylori. Nýlegar kenningar, studd-
ar rannsóknum með l3C-urea útöndunarloftsrannsókn-
um, benda til þess að H. pylori sýking geti verið breyti-
leg frá einum tíma til annars (28) og því henti blóð-
vatnsrannsóknir ekki vel til að afla upplýsinga um það
hvort H. pylori sýking sé að há viðkomandi sjúklingi.
Einnig er það galli að sermivending sjúklinga verður
ekki fyrr en eftir 50 til 100 daga eftir smitun og því er
viss hætta á fölskum neikvæðum niðurstöðum. Hægt
er að mæla IgG mótefni gegn H. pylori í þvagi eða
munnvatni og eru þær mælingar taldar næmar en ekki
sértækar (29) og henta því ágætlega sem skimunarpróf.
13
C-UREA útöndunarloftsrannsókn
Á St. Jósepsspítala í Hafnarfirði hefur nýlega verið
tekið í notkun tæki til að gera mælingar á C02 í út-
öndunarlofti sjúklinga. Tækið er hið eina sinnar teg-
undar á landinu og mun nýtast meðal annars til að
framkvæma C-urea útöndunarloftsrannsóknir til
greiningar á H. pylori sýkingum.
Rannsóknin byggir á þeim eiginleika H. pylori að
framleiða ureasa. Sjúklingur er látinn drekka lausn sem
inniheldur 100 mg af urea sem merkt hefur verið með
C. Ureasi bakteríunnar brýtur urea niður í NH^ og
13 13 . J
C02 , en C02 frásogast og skilst út á hefðbundinn
hátt um lungu. I útöndunarlofti er síðan mælt hlutfall
C02/12C02 með ljósgleypnimælingu. Næmi og sér-
tæki aðferðarinnar er hvort tveggja metið 98-100%
(30,31).
Eldri útgáfa þessara útöndunarloftsrannsókna byggði
á notkun C sem er ekki stöðug samsæta og þvf fylgdi
rannsókninni geislun fyrir sjúkling. C samsætan er
hins vegar stöðug og því er rannsóknin talin alveg skað-
laus og óhætt að nota hana til rannsóknar á börnum og
þunguðum konum.
Þekkt er að H. pylori hreiðrar um sig á blettum í
magaslímhúðinni. Ræktun á bakteríunni, vefjarann-
sókn og CLO-rannsókn á vefjasýnum, sem eru hefð-
bundnu aðferðirnar til greiningar á tilvist H. pylori,
hafa allar þann galla að notast við sýni frá litlum blett-
um slímhúðarinnar. C-urea kemst hins vegar í snert-
ingu við alla magaslímhúðina og er þetta talin ein
ástæða hins háa næmis og sértækis rannsóknarinnar.
C-urea útöndunarloftsrannsóknir eru sérlega heppi-
legar til að athuga árangur meðferðar til upprætingar á
H. pylori (32). Magn mótefna gegn H. pylori er lengi
að falla hjá sjúklingum eftir að sýkingin hefur verið
upprætt og því henta blóðvatnsrannsóknir illa til að
kanna árangur upprætingarmeðferðar. Einnig er talið
að C -urea útöndunarloftsrannsóknir greini það mun
betur en blóðvatnsrannsóknir hvort sjúklingur er með
virka sýkingu (28). Urea útöndunarloftsrannsóknir
hafa verið notaðar til að reyna að meta magn baktería í
magaslímhúð og árangur upprætingarmeðferðar hefur
reynst tengdur magni baktería (33).
Rannsóknin er mjög einföld í framkvæmd. Mögu-
legt er jafnvel að láta sjúklinga framkvæma það sjálfa í
heimahúsi og senda pokana til mælinga.
PCR
Eins og flest annað í lífríkinu er hægt að greina H.
pylori með PCR. Er sú aðferð talin 96% næm og
100% sértæk sé notaður vökvi úr maga (34). Aðferðin
er talin henta vel til stofngreiningar á H. pylori en ekki
eins vel til að greina virka sýkingu. Bakterían er algeng
og þó mögulegt sé að finna einhverjar leifar hennar í
sýnum er ekki endilega víst að sýkingin sé virk. Einnig
er PCR dýrari en aðrar aðferðir til greiningar á H.
pylori.
LÆKNANEMINN
47
2. tbl. 1996, 49. árg.