Læknaneminn - 01.10.1996, Blaðsíða 114

Rannsóknarverkefni 4. árs læknanema, útdrættir
Also no clear correlation between allergy and MBP concen-
trations in serum or breast milk. At present the IgA mea-
surements are not fmished.
TRIFMA is by far the most sensitive assay and is conveni-
ent to work with. Sandwich ELISA has a so called “ prozone
effect” which makes it hard to determine concentrations of
high level MBP samples. ELLA has the lowest sensitivity,
thus making it impossible to measure very low MBP concen-
trations although a large dynamic range is seen.
5G/4G erfðabreytileiki í geni plasminogen
activator inhibitor-1 (PAI-1) hjá heilbrigðum
Islendingum og ungum kransæðasjúklingum
Sif Hansdóttir1.
ísleifur Ólafsson2, Gunnar Sigurðsson3,
Ólöf Sigurðardóttir2.
‘LHI, 2Rannsólcnardeild Sjúkrahúss Reykjavíkur,
3Lyflælcningadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur.
Inngangur: Helstu áhættuþættir fyrir kransæðasjúkdóm
eru reykingar, hækkaðar blóðfitur, sykursýki, háþrýstingur og
erfðaþættir. Miklar framfarir í sameindaerfðafræði á síðasta
áratug hafa gert kleift að rannsaka erfðaþættina. Kransæða-
sjúkdómur er fjölgenasjúkdómur þar sem orsök er að finna í
samverkan tveggja eða fleiri gena auk umhverfisþátta. Gen
PAI-1 er eitt þeirra gena sem tengjast kransæðasjúkdómum.
PAI-1 er glýkóprótein úr flokki serín próteinasa hemiefna
(serpína) og er meginhlutverk þess er að hamla virkni vefja
plasmínógen activator (t-PA). t-PA klýfur plasmínógen og
gerir það að virkum próteinasa, plasmíni, sem aftur klýfur
peptíð keðjur fíbríns og leysir það upp. PAI-1 hemur þannig
virkni fíbrínolýtíska kerfisins. Minnkuð virkni þessa kerfis
sést oft hjá sjúklingum með kransæðasjúkdóm og er þá ástæð-
an yfirleitt aukin þéttni virks PAI-1 í plasma. Gen PAI-1 er
staðsett á litningi númer 7. Það er tjáð í mörgum vefjum s.s.
í æðaþeli, blóðflögum, lifur og sléttum vöðvafrumum. Ný-
lega var lýst 5/4 gúanín (5G/4G) erfðabreytileika í prómótor
svæði gens PAI-1. 4G samsætan gefur hærri þéttni virks PAI-
1 í plasma. 1995 sýndi sænsk rannsókn fram á marktækt
hærri tíðni 4G samsætunnar hjá sjúklingum sem fengið
höfðu hjartadrep yngri en 45 ára miðað við heilbrigða.
Tilgangurinn með rannsókninni var tvíþættur. Annarsveg-
ar að kanna tíðni samsætanna hjá heilbrigðum Islendingum
og bera saman við tíðnina í öðrum löndum og hins vegar að
bera cíðnina hjá heilbrigðum saman við tíðnina hjá ungum
kransæðasjúklingum.
Efniviður: Hópur heilbrigðra samanstóð af 108 blóðgjöf-
um á aldrinum 21-65 ára (meðalaldur 39 ár). I sjúklingahóp-
inn fóru einstaklingar sem komu inn á Sjúkrahús Reykjavík-
ur með brjóstverk og/eða hjartadrep í feb.-maí 1996 og voru
undir 50 ára eða höfðu fengið fyrst hjartaáfall undir þeim
aldri. Einnig var hringt í unga einstaklinga sem fengu grein-
inguna hjartadrep á Borgarspítalanum á árunum 1994 og
1995. Samtals fengust þannig 33 sjúklingar sem eru nú á
aldrinum 30-62 ára (meðalaldur 45,7 ár).
Aðferðir: Blóð var dregið úr öllum þátttakendum og
DNA einangrað. Sá hluti prómótor svæðis gens PAI-1 sem
inniheldur 5G/4G erfðabreytileikann var magnaður upp með
samsætu sértæku fjölliðunarhvarfi (allele specific PCR) og
arfgerðin ákvörðuð með rafdrætti á agarósa geli. Við saman-
burð á hópum var notað x2 próf.
Niðurstöður:
Hópur Arfgerð 3G/5G Arfgerð 5G/4G Arfgerð 4G/4G
Heilbrigðir (n=108) 18(16,7%) 50 (46,3%) 40 (37,0%)
Sjúklingar (n=33) 2 (6,1%) 19 (57,6%) 12 (36,4%)
Hardy-Weinberg jafna sýndi að ekki var um að ræða skyld-
leikaræktun í normal þýðinu. (p=0,94). Heilbrigða hópnum
var skipt í tvo aldursflokka (<52 ára og >51 árs). I yngri
hópnum var ekki marktækur munur á Islendingum og Svíum
(p=0,33). Marktækt hærri tíðni var á 4G samsætu á Islandi í
eldri hópnum. Fáir Islendingar voru í þeim aldursflokki
(n= 15) og því ber að taka þeim niðurstöðum með fyrirvara.
Ekki var marktækur munur á arfgerð sjúklinga og heilbrigðra
(p=0,26).
Umræður: Fjölmargar rannsóknir á sjúklingum með
brjóstverk og/eða hjartadrep hafa tengt háa þéttni virks PAI-
1 í plasma við kransæðasjúkdóma. Há þéttni virks PAI-1 get-
ur verið erfðafræðilega ákvörðuð (4G samsæta) og/eða verið
tilkomin vegna annarra þátta sem vitað er að hafa áhrif á tján-
ingu gens PAI-1 s.s. þríglýseríðar og insúlín. Sænsk rannsókn
sýndi eins og áður segir fram á hærri tíðni 4G samsætunnar
hjá ungum sjúldingum með hjartadrep en hjá heilbrigðum
(0,63 v.s. 0,53). Ekki var marktækur munur á íslensku sjúk-
lingunum og heilbrigðum. Ymsar ástæður geta legið þar að
baki. Erfitt er að meta mikilvægi eins gens eða próteins í sjúk-
dómi þar sem margir umhverfis- og erfðafræðilegir þættir
koma saman. Stærri og betur skilgreindan sjúklingahóp
þyrfti til að fá óyggjandi niðurstöður.
Hagkvæmnirannsónir í heilbrigðisþjónustu
Sigurður Guðiónsson1.
Helgi Sigurðsson2.
‘LHl, 2Krabbameinslækningadeild Landspítalans.
Inngangur: Umræður um hagkvæmni í rekstri heilbrigð-
isþjónustunnar hafa verið ofarlega á baugi síðustu misserin.
Erlendis hefur rannsóknum á þessu sviði fjölgað ört og spurn-
ingar hafa vaknað um hvort að slíkar athuganir eigi að hafa
að leiðarljósi við stefnumörkun innan heilbrigðiskerfisins.
Markmið þessa verkefnis var að kynnast þeim aðferðum sem
notaðar eru við hagkvæmnirannsóknir á heilbrigðisþjónustu
LÆKNANEMINN -|04 2. tbl. 1996, 49. árg.