Bændablaðið - 08.06.2023, Blaðsíða 18

18 Bændablaðið | Fimmtudagur 8. júní 2023
Bændur vöknuðu við vondan
draum á síðasta ári þegar flest
öll grundvallaraðföng í búrekstri
ruku upp í verði og stefndi afkomu
starfsgreinarinnar í voða.
Var þá af mörgum áætlað að um
tímabundna breytingu væri að ræða
knúna af af afar sérstökum aðstæðum
á mörkuðum og að hún myndi fyrr en
síðar leiðréttast og rekstrargrundvöllur
landbúnaðarins myndi fara aftur í
samt form. Var brugðist við þessu
ástandi með einskiptisgreiðslu frá
ríkinu til að koma á móts við þær
krefjandi aðstæður sem nú voru
komnar upp. Nú er árið 2023 brátt
hálfnað og hafa verðhækkanirnar
ekki gengið til baka nema að örlitlu
leyti. Á þessum gröfum má sá þróun
innflutningsverðs á áburði, fóðri og
heyrúlluplasti.
Eru þetta vegin meðaltöl
þeirra vöruflokka sem teljast sem
áburður eða fóður til þess að veita
sem réttasta mynd af stöðu mála.
Sést að verðhækkanir á áburði og
heyrúlluplasti hafa lítið gengið til baka
enn og fóður hefur aðeins haldið áfram
að hækka. Innflutningsverð á bensíni
hefur einnig lækkað á þessu ári.
Í nýlegum útgáfum RML er
farið yfir stöðu reksturs mjólkur-
og sauðfjárbýla. Er þar sýnt á
greinargóðan hátt hvernig hinir
ýmsu kostnaðar- og tekjuliðir
skiptast og þróun þeirra á milli
ára er borin saman. Samkvæmt
rekstrargreiningum fyrir árin 2019
til 2021 hefur fóður og áburður
verið 52% af breytilegum kostnaði
í mjólkur- og nautakjötsframleiðslu
og 35% af lambakjötsframleiðslu en
má áætla að í dag sé hlutfall þeirra
nokkuð hærra.
Helstu þættir þessara kostnaðar-
liða hækkuðu á bilinu 40 til 150%
á milli áranna 2021 og 2022 og eins
og áður hefur komið fram hefur
verðið ekki gengið til baka.
Samkvæmt RML jókst breytilegur
kostnaður við mjólkurframleiðslu
um 25% á milli áranna 2021 og
2022, um 32 krónur á lítrann, og
má áætla að hlutfallsleg hækkun hafi
verið svipuð í nautakjötsframleiðslu.
Ljóst er að erfiðlega hefur gengið að
velta þessum kostnaðarhækkunum
út í verðlagið og staða bænda
hefur ekki vænkast eftir því sem
lengri tími líður frá þessum snöggu
breytingum.
Slæmi draumurinn sem vaknað
var við í fyrra er ekki genginn yfir.
Ljóst er að afkoma í landbúnaði árið
2022 var verri en síðustu ár og er
áætlað að afkoma meðalbús í nauta-,
lambakjöts- og mjólkurframleiðslu
hafi verið nálægt núlli eða neikvæð.
Of snemmt er að segja um hvernig
2023 mun þróast. Vissulega hefur
afurðaverð hækkað og ætti það að
létta á ákveðnum þrýstingi en á móti
hefur fjármagnskostnaður aukist.
/SFB
HAGTÖLUR LANDBÚNAÐARINS
Markaðir
151,1kr.
Evra
141,44 kr.
USD
175,49 kr.
Pund
312 kr.
95 okt bensín
308 kr.
Díesel
15,24 USD
Mjólk (USD/100 pund)
6,34 USD
Korn (USD/sekkur)
23,5 EUR
Kartöflur (EUR/100 kg)
1212 AUD
Ull (AUD/100 kg)
1,72 USD
Ostur (USD/pund)
4850 EUR
Smjör (EUR/tonn)
Afleiðingar aðfangahækkana
síðasta árs enn verulegar
Nautakjötsframleiðsla Mjólkurframleiðsla Sauðfjárrækt
Aðkeypt fóður 30% 38% 7%
Áburður 22% 14% 28%
Rekstur búvéla 19% 16% 26%
Rekstrarvörur 10% 9% 18%
Aðkeypt þjónusta 19% 22% 22%