Bændablaðið - 02.11.2023, Page 71

71Bændablaðið | Fimmtudagur 2. nóvember 2023
KROSSGÁTA Bændablaðsins
Lausn á krossgátu í síðasta blaðiTÚTTA
SIÐAÐUR
BLIKKA SLÆPIST
TÓNLIST
ÞUSA
TAK
STUTTUR
ÓBREYTT
ULLAR-
EFNI
ÖSLA
VÍSA LEIÐ
RÓRILLA
GEGNA
ÖÐLUÐUST
RÍKI Í
AMERÍKU
YFIR
SKRÁMA
FARFA
GREINI-
LEGUR
HVAÐ
LÆKNA
DÓTARÍGLYMJANDI
LEIÐSLA
VÍS-
BENDING
NÓTA
EFNI
SKRÆKJA REIÐIR AFKVEINI
NÆGILEGA
KAUPTÚN
AFHÓLFA
ÓVISS
RÍKI Í
AFRÍKU
RANNSAKA
SKÖRP
SKILJA
ELSKA
STRENGUR
MÝKING
HÁTTALAG
VAGN
ÁHRIF
LÉREFT
BLÁSA
LÖGSÓKN RÁNDÝRA
FÖR
TÓLG
MORA
NIÐURLAG
EFTIR-
MYND
MÆLING
SÓNN
TIL-
SAMANS
TVÍHLJÓÐI
FREYÐA
VORKENNA
MARG-
SINNISKAUPS
ÚTLIMIR
207
H
Ö
FU
N
D
U
R
B
H
•
B
R
A
G
I@
TH
IS
.I
S
•
K
R
O
SS
G
A
TU
R
.G
A
TU
R
.N
ET
SKYNFÆRI
MESSINGS E VÆTA S RAKI
SKRIÐA
ÁGENGNI H
KBURÐAR-
KLÁR L Y F J A D Ý R ÁLITS
LKVK NAFN Á R A LÍKUM G E T U M
ÓURMULL T A TÆLA
GNÆFA G I N N A
Ú UPPGANGA
MÓÐINS S T I G I BRESTIR T
R STIG
SKORTIR
ÞRÁTTA V A N T A R ÚTGENGINN L TVEIR EINS
FÆLA S S
SVÍKJARISPA
RÓREIÐA
TÆPLEGA
RÝJA
L
U S K A STÖÐUGT
GIMSTEINN S Í TJÓN Ó G A G N FUGLT
S K Ý R T STIKK-
PRUFA S Ý N I ÓÐAGOT
ANDIN R A SLJÓST
L O T T Ó KVÖLD K AFOXA
ORÐSTÍR A F S Ý R A
HAPP-
DRÆTTI
AÐEINS
A R A PUKUR
BLANDAR P A U F
ÖNDUNAR-
FÆRI
HLUTDEILD T Á L K NB
K ANDVARI
SEPI
BRÚNIR L A F SÖNGLA R A U L A INNI-
LEIKUR D
A B B A S T TIGNARI
NUDDA Æ Ð R I STING
HLJÓÐFÆRI A LÁREITA
HLUTSKIPTI
R L Ö G TOTA A N G I SÖGN
SKYLDIR N Ó L ÓÖ
F
A
Æ
R
R
Ð
A
R
HVEITI-
DEIGS
LENGJA
Æ
N
N
Ú
A
Ð
ÞOKKALEG
L
D
A
Á
DVELJAST
G
B
Ó
Ú
Ð
AFLYTJA
HLUNN-
FARA
206
H
Ö
FU
N
D
U
R
B
H
•
B
R
A
G
I@
TH
IS
.I
S
•
K
R
O
SS
G
A
TU
R
.G
A
TU
R
.N
ET
SÖFNIN Í LANDINU
www.bbl.is
OG VINNUM ÚR ÞEIM
LAUSNIR
TÖKUM AÐ OKKUR VERKEFNI
VHE • Melabraut 27 Hafnarfjörður • Hraun 5 Reyðarfirði
Sími 843 8804 • Fax 575 9701 • www.vhe.is • sala@vhe.is
Hrekkjavakan er hátíð sem hefur
verið að ryðja sér til rúms á Íslandi
í auknum mæli undanfarin ár.
Hátíðir á þessum árstíma eiga sér
gamlar rætur, á Írlandi og Bretlandi
var hátíðin Samhain haldin þar
sem fólk fagnaði árstíðaskiptum,
en samkvæmt gömlu keltnesku
dagatali voru aðeins tvær árstíðir,
vetur og sumar. Þarna fagnaði fólk
því upphafi vetrar, myrkri og dauða
bæði náttúrunnar og sláturdýranna.
Á Norðurlöndunum var einnig haldin
hátíð sem kölluð var Veturnætur og í
gömlum heimildum er talað um að
þá hafi verið haldin Dísablót, en
dísirnar voru hættulegar kvenvættir
í norrænni trú. Kristnin yfirtók
svo þessa hátíð og kallaði Allra
heilagra messu, eða All Hallow‘s
Eve, sem seinna varð Halloween
eða hrekkjavakan.
Samkvæmt þjóðtrúnni er styttra
á milli heima í kringum hrekkja-
vökuna og alls kyns yfirnáttúrulegar
vættir eiga greiðari leið inn í okkar
heim. Hrekkjavakan snýst nú til
dags um að fagna því hræðilega.
Mörg klæðast búningum með frekar
skuggalegu ívafi, skera út hræðileg
andlit í grasker (og áður rófur),
horfa á hryllingsmyndir og láta
hræða sig, skreyta og skemmta sér.
Á Íslandi er óhætt að segja að
söfnin hafi tekið hrekkjavökunni
fagnandi. Söfn hafa það hlutverk
að safna og miðla upplýsingum
um sögu og menningu. Þau
eru líka samkomustaður fólks
og oft öflugir þátttakendur í
mannlífinu í sínu nærsamfélagi.
Á hrekkjavökunni hafa mörg söfn
staðið fyrir spennandi og stundum
dálítið óhugnanlegum viðburðum.
Sumum var breytt í ógnvekjandi
draugahús, en slík mátti til dæmis
finna á þessu ári á Byggðasafni
Skagfirðinga í Glaumbæ,
Síldarminjasafninu á Siglufirði
og á Árbæjarsafni. Einhver stóðu
líka fyrir fjölbreyttum viðburðum,
þar sem börn eða fjölskyldur áttu
skemmtilega stund saman, fræddust
um sögu hátíðarinnar, hlustuðu á
íslenskar draugasögur eða útbjuggu
skreytingar fyrir hrekkjavökuna.
Slíkar skemmtistundir mátti meðal
annars finna á Menningarmiðstöð
Hornafjarðar, Safnahúsinu á
Egilsstöðum, Menningarhúsinu
Bergi á Dalvík og Listasafni Íslands,
svo dæmi séu nefnd.
Það er því óhætt að segja að
hrekkjavökunni hafi verið tekið
opnum örmum af söfnum landsins
og þau taka svo sannarlega virkan
þátt í að móta nýjar og skemmtilegar
hefðir. Menningararfur og hefðir eru
nefnilega síbreytilegar.
Dagrún Ósk Jónsdóttir,
verkefnisstjóri FÍSOS.
Frá draugahúsi á hrekkjavöku á Síldarminjasafninu árið 2020. Mynd / Aðsend.
Hrekkjavakan á íslenskum söfnum