Úrval - 01.06.1965, Page 84

82
ÚRVAL
ur trúi ég því ekki, að móðir mín
liafi búið söguna til, — enda ó-
líklegt eins og á stóð, — en tel það
hitt víst, að hún hafi ekki lokað
bænum i hugsunarleysi. Að öðru
leyti læt ég hvern einstakan um það,
livernig hann lítur á söguna, en þori
að fullyrða, að ég var jafngóður
eftir einveruna í kotinu þessa dag-
ana.“
V.
Guðmundur var lágur meðal-
maður vexti með skoljarpt hár og
gráblá augu. Þau voru athugul og
spurul og g'áfuleg, — og brá stund-
um fyrir í þeim glettniglömpum. ■—
Allur var persónuleiki Guðmundar
sérstæður og hlaut hann að verða
minnisstæður hverjum þeim, sem
átti þess kost að kynnast honum
nokkuð að ráði. Eitt af því, sem
einkenndi Guðmund, var það, að
hann var eiginlega fyrirmannasinni
(,,aristókrat“), þ.e.a.s.: ftann kunni
vel að meta fyrirmenn í þjóðfélag-
inu ,en þó því aðeins, að þeir hefðu
eitthvað til brunns að bera og hefðu
sveiflað sér upp í virðingarsætin
með átaki eigin verðleika. Hygg.ég,
að þetta liafi stundum verið mis-
skilið og talið til manndýrkunar.
Það var ekki rétt, enda var það
fyrst og fremst manngildið, sem
Guðmundur leitaði að, og það fann
hann stundum, eins og að líkum
lætur, hjá þeim ,sem neðarlega
standa i tignarstiga þjóðfélagsins.
Er ég þess fullviss, að hann hefði
af öllu hjarta tekið undir þessi
orð skáldsins:
„Allt hefðarstand er mótuð mynt,
en maðurinn gullið — þrátt fyrir
allt!“
Að mínum dómi hafði Guðmund-
ur í Múla heilbrigðar skoðanir á
flestum hlutum og návist hans þótti
mér góð og betri en flestra ann-
arra manna. Hann var heiðursmað-
ur, sem vildi ekki vamm sitt vita,
og einmitt af því að hann var við-
sýnn og öfgalaus sannleiksleitandi,
var hann betur „kristinn“ en marg-
ir þröngsýnir trúmenn, sem tjóðr-
aðir eru við bókstafinn. Vil ég
ljúka þessum hugleiðingum mínum
um þennan ógleymanlega mann
með því að birta hér erfiljóð, er
ég orti eftir hann á sínum tíma,
því að ég held, að þar sé mann-
inum rétt lýst og ýkjulaust. Stefin
eru á þessa leið:
í æsku minni varstu á vegi mínum
og valdir þér hinn sama fræðastíg.
Og það var dýpt og ylur í augum
þínum
og einhver draumabjarmi í kring-
um þig.
Ég veit að ég átti einhvern þátt i
draumnum.
Við eðlisboði hlýddum. — Þar við
sat. —
Við kunnum ekki að ganga upp í
glaumnum.
Við gátum ei heldur lifað fyrir
mat!
Og margt var rætt um lífsins leynd-
ardóma,
en listin var þér og til himins brú,
og fögur orð og fagra liti og hljóma
með feginleika barnsins dáðir þú.
En lifsins rök þú skoða og skilja
reyndir