Úrval - 01.02.1970, Side 26

24
ÚRVAL
fyrri heillum horfinn. Tvívegis
reyndi hann að vinna Noreg undan
Dönum, en mistókst. Stenbock,
hershöfðingi hans, hafði sigrað Dani
við Helsingborg, er þeir ætluðu að
endurheimta Skán En nú beið hann
ósigur fyrir Dönum, er hann réðst
inn í Noreg. Aftur réðst Karl inn
í Noreg, en norskur her varði landa-
mærin. Karl settist um Halden og
landamæravirkið Fredriksten.
Þetta var í nóvember, snjór fall-
inn á jörð og nóttin löng. Lið Karls
hafði náð nokkrum útvirkjum og
hann sjálfur tekið þátt í atlögun-
um. Nú var verið að grafa hlaupa-
grafir að virkismúrunum. Norð-
menn hengdu á hverju kvöldi
hálmbindi, vætt í tjöru, á virkis-
múrana, og kveiktu í, svo að Svíar
gætu ekki laumazt inn að virkinu
í myrkri. Og skothríð var haldið
uppi frá virkinu til að tefja fyrir
graftarmönnum.
Karl át miðdegisverð með foringj-
um sínum sunnudaginn 30. nóv.
1718. Hann bjó í litlu, norsku húsi,
sem Svíar höfðu tekið. Hafði hann
fyrr um daginn verið viðstaddur
herguðsþjónustu og var í nýjum ein-
kennisbúningi: reiðstígvélum, blá-
um brókum, bláum Frakka með gul-
um hornum og kraga og gylltum
hnöppum, með þríhyrnuhatt og
stóra gula hanzka, sem náðu upp á
handleggina, og stóra kápu á herð-
unum. Eftir borðhaldið kvaddi hann
liðsforingjana og reið út að gröfun-
um, tii að sjá hvernig verkinu mið-
aði áfram. Einhver kurr hafði ver-
ið í liðinu um morguninn.
Nokkrir liðsforingjar voru með
honum þarna, allir útlendir. Karl
hafði liðsforingja víðs vegar úr
Evrópu. Annar þeirra tveggja, sem
fór með konungi alla leið að gröf-
unum, hefur sagt frá atburðinum,
sem gerðist þetta kvöld. Hann seg-
ist vera sendur heim á herstöðina
eftir sjúkrabörum. Þegar þangað
kom, heyrði hann sænskan foringja
spyrja í myrkrinu: „Er konungur-
inn dáinn?“ og skildi sögumaður
ekki hvernig hann færi að vita
þetta. Það var líkast og menn hefðu
átt von á að konungurinn dæi þetta
kvöld. Líka spannst sú saga meðal
Svía, að konungurinn hefði ekki
verið skotinn með kúlu heldur silf-
urhnappi. Kúlan, sem fannst, er silf-
urhnappur, og vísindalegar rann-
sóknir hafa sýnt að konungurinn
var ekki skotinn. með blýkúlu.
Konungur fór af baki er að gröf-
unum kom, og gekk ofan í þær. Þar
hitti hann sænska undirforingja og
sagði þeim að koma með sér. En
þegar innar dró í gröfina, sagði
hann þeim að bíða, og fór svo einn
inn í gröf, sem grafin hafði verið
2 dögum áður. Fór hann svo upp á
grafarbarminn og settist þar, studdi
hönd undir kinn og horfði á virk-
ið. Foringjarnir báðu hann um að
koma í skjól niður í gröfina, en
hann gegndi því ekki. Einn þeirra,
Sicré, fór þá burt. Rétt á eftir
heyrði hann hljóð, „eins og þegar
steinn dettur í sand eða fingrum er
smellt". Og höfuð konungs seig nið-
ur á bringu.
Enginn þeirra næstu hlióp til
hans, en einn fór til sænsku for-
ingjanna, sem stóðu fjær og biðu,
og bað þá um að sækja börur. Þeir
skildu hvernig komið var, og sóttu