Edda - 01.06.1958, Blaðsíða 21

að æviskrám þessum. Leitað verður eftir sam-
vinnu við Þjóðræknisfélag Islendinga vestan
kafs um aðstoð við söfnun heimilda og aðra
íyrirgreiðslu, þannig að verkið verði unnið
sem fljótast. Gangi sú ferð eftir áætlun, er íil-
ætlunin að fyrsta bindi af vestur-íslenzkum
æviskrám með um eitt þúsund æviþáttum komi
út 1959—’60, og síðan verði útgáfunni haldið
áfram eftir því sem verkið vinnst.
25. Gerð verði gangskör að því að safna handritum Vest-
ur-lsiendinga til varanlegrar geymslu.
Alkunnugt er, að fjöldamargir Islendingar
vestan hafs hafa fengizt við ritstörf. Hafa þeir
skráð minningar, söguþætti bæði að heiman og
vestan, ritgerðir um ýmis efni, ort ljóð og sam-
^ð sögur og sjónleiki, auk þess, sem nokkuð
mun hafa borizt vestur af handritum að heim-
an. Þá er og líklegt, að allveruleg bréfasöfn
hafi geymzt vestra. Fæst af þessu hefir verið
prentað. Eftir því sem tímar líða, má ætla, að
minni áhugi verði á að geyma slíka hluti í
einkaeign, og því hætta á að handrit þessi glat-
Jst með öllu, en í þeim er að finna merkilegar
heimildir um menningarlíf og sögu íslendinga
vestan hafs, einkum fyrstu áratugina eftir að
vesturfarir hófust. Þess vegna er nauðsyn á,
að öllu slíku sé til haga haldið, og því komið
1 örugga geymslu, þar sem það sé aðgengilegt
fræðimönnum. Naumast er um aðra staði að
ræða en íslenzka bókasafnið við Manitoba-
háskóla, hjá Þjóðræknisfélaginu í Winnipeg
eða Landsbókasafn Islands í Reykjavík.
26. Komið verði upp sýnishorni af frumbýlingshúsi í ein-
hverri meginbyggða Vesfur-íslendinga og sögufegu
minjasafni.
I einhverri af meginbyggðum íslendinga
vestan hafs eftir því sem hentugast þætti verði
komið upp frumbýlingshúsi og það búið á sem
líkastan hátt og þau voru að húsbúnaði og á-
höldum. Þá verði einnig unnið að því að koma
upp sögulegu minjasafni Islendinga vestan
hafs og þangað safnað bæði munum, sem flutt-
ir voru að heiman, svo og áhöldum bæði til
landbúnaðar og fiskveiða, húsbúnaði og öðru,
eins og það var á fyrri árum Islendinga vestra,
ennfremur bókum, myndum af mönnum og
mannvirkjum og hverjum þeim gripum, sem
snerta sögu og starf Islendinga í Vesturheimi,
á líkan hátt og minjasÖfn eru bæði vestan hafs
og austan.
27. Sf-uðningur við vestur-íslenzk blöð# tímarit og bóka-
útgófu.
Samkvæmt þeim upplýsingum, sem fyrir
hendi eru, koma nú út 10 blöð og tímarit á
vegum Vestur-Islendinga, bæði félaga og ein-
staklinga. 011 þessi rit eru gefin út í Canada.
Þegar litið er á allar aðstæður, er þetta ótrú-
lega mikil blaðaútgáfa hjá eklci stærra þjóð-
arbroti, og er fátt, sem sýnir ljósar, hversu
þróttmikilli baráttu Islendingar vestan hafs
berjast, til að halda við tungu sinni og þjóðar-
einkennum. Óhætt er að fullyrða, að engin
norræn þjóð hefir rekið neitt líka starfsemi
að tiltölu við fólksfjölda og Islendingar með-
al Vesturheimsþjóða.
Flesta, sem um það hugsa, mun undra það
mjög, hversu það má vera kleift að standa
fjárhagslegan straum af svo umfangsmikilli
blaða- og tímaritaútgáfu, því að auðsætt er,
að nær ómögulegt er að kaupendahópurinn sé
svo stór vestan hafs, að hann geti borið uppi
hinn mikla og sívaxandi útgáfukostnað. Það
er líka alkunna, að útgáfur flestra þessara
blaða og tímarita eru reknar með stórtapi, og
eru bornar uppi af áhuga og fórnfýsi nokk-
urra manna og félagssamtaka. Islenzk stjórn-
arvöld hafa þegar sýnt skilning á þessu, og er
E DDA
19