Edda - 01.06.1958, Síða 110

staðin stórliátíð íslendinga í tilefni 75 ára af-
mælis íslenzka landnámsins þar um slóðir og
var íslenzki fáninn þar málaður utan á sum
l'úsin. Eg hélt fyrst, að þar væri eingöngu um
íslenzka húsráðendur að ræða, en svo var ekki.
Ymsir menn af öðru þjóðerni höfðu málað fán-
ann á hús sín í virðingarskyni við Islendinga.
Það var ánægjulegt að sjá.
Heillandi var að sjá tryggð margra Vestur-
Islendinga til gamla landsins og fornra frænda
og vina hér heima. Gott dæmi þess var Ás-
mundur heitinn Jóhannsson, fornvinur föður
rníns, sem tók á nróti mér á járnbrautarstöð-
inni í Winnipeg ásamt stjórn Þjóðræknisfé-
lagsins og kom þangað einnig til að kveðja mig
við burtför mína, þótt heilsa iians og kraftar
væri svo þrotnir, að hann gat ekki klæðst eða
afklæðst hjálparlaust. Maður eins og Guttorm-
ur skáld á Víðivöllum, sem fæddur er vestra
og hafði aðeins einu sinni til Islands komið,
kvað sig langa til að hera beinin heima á landi
feðra sinna. Ég dvaldi hjá honum einn dag og
tvær nætur við lítinn svefn, en skemmtilegar
samræður og ljóðalestur. Þá var ánægjulegt
að hitta Valdimar Björnsson ráðherra, sem
einnig er fæddur vestra, en getur rakið upp úr
sér settir flestra Islendinga, sem talið berst að,
ekki síður þeirra, sem fæddir eru á Fróni en
þar. Þannig mætti lengi telja. Alls staðar mætti
manni sama ræktarsemin, gestrisnin og tryggð-
in, ekki aðeins hjá mínum mörgu frændum af
Bergmannsætt, heldur og hjá fólki mér með
öllu óskyldu og óþekktu.
Einna minnisstæðust er mér sarnt ferð mín
austur sléttufylkin frá Kyrrahafsströndinni,
þar sem ég hafði dvalið í veðurblíðu og góðu
yfirlæti í nokkrar vikur, lengst af hjá Guð-
björgu móðursystur minni og manni hennar,
Andrési heitnum Danielson í Blaine. Fyrir
austan Klettafjöllin var 30 stiga frost og hríð-
arveður. Ég átti að flytja erindi á þremur stöð-
om í Saskatchevan, þar á meðal í Wynyard.
Þar höfðu fallið niður alllengi samkomur Is-
lendinga, því enginn var þar íslenzkur söfnuð-
ur og enginn maður héðan að heiman hafði
látið þar til sín heyra um langt árabil. Þrátt
fyrir hríðarveður og ófærð komu þarna marg-
ir bændur úr sveitunum í kring og eftir að ég
bafði flutt erindi mitt, lesið upp kvæði mitt um
Jón Gerreksson og drukkið hafði verið kaffi,
sem íslenzku konurnar framreiddu, var tekið
ti! að syngja ættjarðarljóð og aðra íslenzka
söngva, sem tíðkuðust á fyrstu áratugum ald-
arinnar. Steingrímur Hall íónskáld spilaði
undir á hljóðfærið og kunni öll lögin utan að.
Blessaðir gömlu bændurnir, sem áttu eftir að
Jnjótast lieim til sín í ófærðinni til morgun-
verka á Jjúum sínum, ætluðu aldrei að fást til
að hætta, en stungu sífellt upp á nýjum söngv-
um, sem þeir sungu af mætti langt fram á nótt,
margir með táriti í augunum. Það var ógleym-
anleg stund.
* *
Vér íslendingar getum ýmislegt lært af lönd-
um vorum vestan hafs. I kreppunni miklu eftir
1930 lögðu þeir þjóðarmetnað sinn við að
þiggja sem allra minnsta opinhera styrki, en
héldu uppi innbyrðis hjálp, eins og Memnonít-
arnir í Suðaustur-Canada, enda voru þau tvö
þjóðarbrot minnst upp á opinbera hjálp kom-
in af öllum í Canada. Þeir, senr voru í upphafi
lítils metnir sakir fátæktar og af mörgum
haldnir hálfgerðir eskimóar, liafa áunnið sér
traust og virðingu meðhorgara sinna og aukið
hróður þjóðar sinnar.
Margir liafa spáð því, að íslenzk tunga og
íslenzk menning muni bráðlega líða undir lok
í Vesturheimi. Það er að vísu ekki hægt að
ætlast til þess, að íslenzkan verði öldum sam-
an mælt mál þar í landi, né að landar þar taki
108
E D D A