Læknaneminn - 01.04.2016, Side 143

Fr
óð
le
ik
ur
Ra
nn
só
kn
ar
ve
rk
ef
ni
3
. á
rs
n
em
a
143
SVS og hækkaðs styrks prótínsins BDNF (r2=­0.19,
p =0.008). Sé leiðrétt fyrir aldri og sársaukaeinkunn
tengdri vatnsskilyrðingu veikjast þó þessi tengsl.
Ályktanir: Jafnt hlutfall þátttakenda með eðlilega
SVS meðal sjúklinga og viðmiða kemur á óvart
miðað við fyrri rannsóknir. Ekki er ólíklegt að um
ákveðna þátttökuskekkju sé að ræða því líklegra er að
fólk sem hefur áhuga á verkjum vegna eigin sjúkdóms
eða sjúkdóms ættingja taki þátt. Þá var breytileiki í
kuldaþoli einstaklinga mjög mikill, en þátttakendur
gáfu kuldasársaukanum einkunnir á bilinu 0­100,
en þessi mikli breytileiki gæti haft truflandi áhrif.
Áhugaverðar niðurstöður um tengsl BDNF við
óvirka SVS eru rannsóknarefni framtíðarinnar.
Þurfa börn sem koma á
bráðamóttöku Barnaspítala
Hringsins vegna kviðverkja frekari
þjónustu Landspítalans til lengri
tíma?
Viðar Róbertsson1, Ásgeir
Haraldsson1,2,3, María Björg
Magnúsdóttir2,3, Sigurður Þorgrímsson2,3,
Úlfur Agnarsson2,3 og Þráinn
Rósmundsson2,3
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2 Barnaspítali
Hringsins, 3Landspítali Háskólasjúkrahús
Inngangur: Rannsókn þessi er framhald af fyrri
rannsókn á kviðverkjum barna á bráðamóttöku
Barnaspítala Hringsins (BBH) sem gerð var árið
2011. Kviðverkir eru algengt vandamál hjá börnum
og fjöldi bráðra og krónískra sjúkdóma getur
valdið þeim. Algengt er að börn með kviðverki
leiti endurtekið læknishjálpar vegna vandamálsins.
Markmið þessarar rannsóknar var að kanna hvort
börn sem komu með kviðverki á BBH árið 2010 þurfi
frekari þjónustu Landspítalans (LSH) til lengri tíma.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn og
náði til allra barna sem komu vegna kviðverkja á BBH
árið 2010 og áttu að minnsta kosti eina endurkomu
af einhverjum orsökum á rannsóknartímabilinu 2010
– 2015. Tekinn var saman listi yfir börn sem komu
vegna kviðverkja árið 2010 og úr sjúklingabókhaldi
LSH fengust upplýsingar um allar endurkomur
þessara einstaklinga á rannsóknartímabilinu.
Upplýsingar um aldur, kyn, komutíma og ICD­
10 greininganúmer allra einstaklinga voru skráðar.
Út frá ICD­10 greininganúmerum voru myndaðir
greiningahópar og einstaklingar flokkaðir í viðeigandi
hópa eftir sjúkdómsgreiningu.
Niðurstöður: Af 1118 börnum sem komu með
kviðverki á BBH árið 2010 áttu 947 (84,7%) þeirra
endurkomur á rannsóknartímabilinu. Samtals voru
endurkomur 7282. Stúlkur áttu 4551 (62,5%)
endurkomur en drengir 2731 (37,5%). Ekki
reyndist marktækur munur á endurkomufjölda
drengja og stúlkna (p=0,109). Þegar á heildina er
litið reyndist algengasta ástæða endurkomu vera
greiningahópurinn „Einkenni, teikn og afbrigðilegar
klínískar og eða rannsóknarniðurstöður sem ekki
eru flokkuð annars staðar“ (12,9%). Þar á eftir
fylgdu „Meltingarfærasjúkdómar“ (12,6%) og
„Smitsjúkdómar og sníkjudýrasýkingar“ (6,9%).
Börn sem greindust með óskýrða kviðverkir árið
2010 voru 436 talsins, þar af áttu 369 þeirra
(84,9%) endurkomu á rannsóknartímabilinu. Í
ljós kom að þessi börn áttu flestar endurkomur
á rannsóknartímabilinu (42,3%). Stúlkur voru
marktækt eldri (p<0,001) og áttu marktækt fleiri
endurkomur en drengir (p=0,017).
Ályktanir: Börn sem koma á BBH vegna kviðverkja
þurfa á áframhaldandi þjónustu LSH að halda.
Mest er sjúkdómsbyrði óskýrðra kviðverkja en
endurkomur barna sem greindust með óskýrða
kviðverki árið 2010 voru 42,3% allra endurkoma
á rannsóknartímabilinu. Ekki er óalgengt að börn
sem greinast með óskýrða kviðverki fái sértæka
sjúkdómsgreiningu við endurkomu. Mikilvægt er
að komast að sértækri sjúkdómsgreiningu sem fyrst
svo hægt sé að veita þessum börnum viðeigandi
meðferð. Ljóst er að kviðverkir og greining þeirra
er umfangsmikið vandamál og vonandi munu
niðurstöður þessarar rannsóknar sýna fram á nauðsyn
þess að efla þurfi greiningu barna með kviðverki.
Tíðni illkynja sjúkdóma hjá
sjúklingum með ígrætt nýra
Vilhjálmur Pálmason1, Ásgerður
Sverrisdóttir2, Margrét Birna Andrésdóttir3
1Læknadeild Háskóla Íslands,
2Krabbameinsdeild Landspítala Íslands,
3Nýrnadeild Landspítala Íslands
Inngangur: Ígræðsla nýra er kjörmeðferð við
lokastigs nýrnabilun. Nýraþegar þurfa að gangast
undir ónæmisbælandi lyfjameðferð eftir ígræðslu.
Þekkt er að sjúklingar á ónæmisbælandi lyfjum
eru í aukinni áhættu á að fá krabbamein og ýmsar
sýkingar. Þar ber hæst að nefna húðkrabbamein
önnur en sortuæxli (NMSC) sem og veirutengd
krabbamein. Ónæmisbælandi lyfjameðferð nýraþega
hefur tekið miklum breytingum á síðastliðnum
áratugum. Talsvert öflug lyf eru komin á markað
sem hafa lækkað tíðni bráðra hafnana ígrædds nýra.
Með öflugri lyfjum eykst hins vegar hættan á því
að ónæmisbæla sjúkling um of. Markmið þessarar
rannsóknar var að kanna tíðni illkynja sjúkdóma hjá
íslenskum nýraþegum.
Efniviður og aðferðir: Lýðgrunduð afturskyggn
rannsókn sem tók til allra íslenskra nýraþega frá
upphafi eða árin 1970­2015. Upplýsingum um
íslenska nýraþega var aflað úr gagnagrunnum íslensku
Nýrnabilunarskránnar og Scandiatransplant. Sá listi
var samkeyrður við Krabbameinsskrá og borið kennsl
á alla þá nýraþega sem fengið hafa illkynja sjúkdóm.
Stöðluð nýgengitíðni krabbameina hjá íslenskum
nýraþegum var reiknuð út og borin saman við
almennt þýði. Heildarlifun var reiknuð með aðferð
Kaplan­Meier.
Niðurstöður: Af 232 nýraþegum fengu 43
illkynja sjúkdóm á rannsóknartímabilinu. Staðlað
nýgengihlutfall (SIR) allra krabbameina samanborið
við almennt þýði var 4,08 (2,95­5,49) þar af var
SIR fyrir NMSC 63,16 (40,46­93,97). Fyrir öll
krabbamein utan NMSC var SIR 1,87 (1,13­2,92).
Fyrir non­Hodgkins eitilæxli var SIR 11,54 (2,38­
33,72) og fyrir krabbamein í vör var SIR 61,22
(12,63­178,92). Við lifunarútreikninga sást að fyrir
tímabilið 1995­2015 var tölfræðilega marktækt verri
lifun hjá þeim nýraþegum sem fengu æxli samanborið
við þá sem ekki fengu æxli.
Ályktanir: Lifun þeirra sem fá æxli er verri en þeirra
sem ekki fá æxli. Staðlað nýgengihlutfall krabbameina
hjá íslenskum nýraþegum er aukið samanborið við
almennt þýði. Sérstaklega er aukin áhætta á NMSC,
krabbameini í vör og non­Hodgkins eitilæxlum.
Þrátt fyrir tiltölulega fámennt þýði samrýmist
tíðniaukningin á krabbameinum hjá íslenskum
nýraþegum því sem erlendar rannsóknir hafa sýnt
fram á.
Starfsemi æðaþels og áhættumat
Hjartaverndar
Ylfa Rún Sigurðardóttir
Leiðbeinendur: Karl Konráð Andersen,
Guðmundur Þorgeirsson og Vilmundur
Guðnason
Inngangur: Hjarta­ og æðasjúkdómar eru stærsta
orsök dauðsfalla í nær öllum heimshlutum og bera
kransæðasjúkdómar helst sök á þessari háu dánartíðni.
Forvarnir þessara sjúkdóma gegna veigamiklu
hlutverki og á Íslandi er áhættumat Hjartaverndar
nýtt í því skyni. Helstu áhættuþættir eru metnir og
reiknaðar líkur á greiningu kransæðasjúkdóms næstu
10 árin. Stór hluti hjartaáfalla kemur úr hópi sem ekki
telst til hááhættu. Því er hópur í áhættu sem mælingar
bera ekki kennsl á og það ýtir undir leit að nýjum
leiðum sem bæta áhættumat. EndoPAT er tækni til
mælingar á starfsgetu æðaþels. Skoðuð voru tengsl
milli vanstarfandi æðaþels, mælt með EndoPAT, og
niðurstaðna áhættumats Hjartaverndar.
Efniviður og aðferðir: EndoPAT mælingar voru
framkvæmdar á einstaklingum sem komu í áhættumat
Hjartaverndar. EndoPAT metur getu æðaþels til
að kalla fram æðavíkkun og blóðflæðisaukningu
eftir blóðþurrð. Við mælingu var notast við nema
sem settir voru á vísifingur beggja handa. Þeir
meta þrýstingsbreytingar sem endurspegla sveiflur
í blóðrúmmáli fingurgóma við hverja púlsbylgju.
Hver mæling stóð yfir í 19 mínútur. Eftir 7 mínútna
grunnástandsmælingu var 5 mínútna blóðþurrð
framkölluð í víkjandi handlegg með þrýstingi á
upphandlegg. 7 mínútna viðbragðstímabil var mælt
í kjölfarið og borið saman við grunnástand.
Niðurstöður: Helsta niðurstaða EndoPAT er RHI
stuðull. RHI undir 1.67 er talið merki um skerta
æðaþelsstarfsemi. Úrtak rannsóknar samanstóð af
102 einstaklingum. Af þeim voru tæp 15% með
RHI gildi undir 1.67. RHI stuðull var að meðaltali
2.39. Meðaláhætta þátttakenda á greiningu
kransæðasjúkdóms á næstu 10 árum var 5.19%. 25%
höfðu áhættu yfir 10% og teljast til hááhættuhóps.
Lægra RHI gildi hafði ekki marktæk tengsl við hærri
áhættu. 1.5% af breytileika í áhættu mátti skýra með
breytileika RHI. Áhætta var heldur ekki marktækt
hærri hjá þeim sem mældust með RHI undir 1.67.
Skoðaður var sérstaklega hááhættuhópur. Þessir
einstaklingar voru hvorki með marktækt lægra RHI
né marktækt líklegri til að hafa RHI undir 1.67.
Hlutfallsleg áhætta, miðuð við jafnaldra af sama kyni,
var ekki marktækt hærri hjá þeim sem voru með lægra
RHI.
Ályktanir: Sú niðurstaða að ekkert marktækt
samband sé milli lágrar RHI niðurstöðu EndoPAT
og hárrar áhættu gefur til kynna að EndoPAT
mæling meti ekki sömu þætti og liggja að baki
áhættureiknislíkaninu. Ef fullkomið öfugt samband
væri á milli RHI og áhættu bætti EndoPAT mæling
litlu við núverandi áhættumat. Skortur á samræmi
ýtir undir spurningu þess efnis hvort EndoPAT mæli
þætti sem ekki greinast í hefðbundnu áhættumati.
Einnig vaknar sú spurning hvort EndoPAT mæling
hafi forspárgildi um kransæðaáföll hjá heilbrigðu þýði
umfram áhættureikni og geti bætt áhættumat.
Nýraígræðslur í íslenska sjúklinga
2000–2014: Afdrif þega og
græðlinga
1Þórður Páll Pálsson, 2Ólafur Skúli
Indriðason, 1,2Runólfur Pálsson
1Læknadeild, heilbrigðisvísindasvið
Háskóla Íslands; 2Nýrnalækningaeining
Landspítala
Inngangur: Ígræðsla nýra er kjörmeðferð við
lokastigsnýrnabilun og fást gjafanýru ýmist frá
lifandi eða látnum gjöfum. Ígræðslur nýrna frá
látnum gjöfum krefjast mikils viðbúnaðar árið
um kring og hafa ætíð farið fram erlendis en frá
2003 hafa ígræðslur nýrna frá lifandi gjöfum verið
framkvæmdar á Landspítala. Mikilvægt er að bera
árangur hér saman við aðrar þjóðir þar sem hér
eru fáar aðgerðir framkvæmdar árlega og aðstæður
sérstakar. Markmið rannsóknarinnar var að kanna
afdrif íslenskra nýraþega á 15 ára tímabili, einkum
með tilliti til lifunar og virkni nýragræðlinga.
Efni og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn og
tók til allra íslenskra sjúklinga sem gengust undir
ígræðslu nýra á árunum 2000–2014. Klínískar
upplýsingar fengust úr Íslensku nýrnabilunarskránni,
gagnagrunni Scandiatransplant, sjúkraskrárkerfi