Sjómannadagsblað Snæfellsbæjar - 01.06.2016, Qupperneq 41

móttaka veðurkorts með veðurlýsingu frá kl. 09:00. Við vorum
alveg sjálfum okkur nógir um veðurspár með kortunum og eigin
veðurathugun, hlustuðum því sjaldan á veðrið. 11:30 kódatími,
síðan veðurathugun og sending veðurskeytis, 12:30 matur. Yfirleitt
lagði ég mig eftir hádegismatinn, þá komu menn stundum kurteisir
að kojustokknum og spurðu hvort hægt væri að hringja í land
sem auðvitað var sjálfsagt mál.14:45 veðurathugun og sending
veðurskeytis, svo skroppið niður í kaffi. 15:30 kódatími. Ef það var
bræla voru tekin veðurkort kl. 16:30 og 17:30, kannski á kvöldin líka
kl. 21:30 og 22:30. Veðurathugun kl. 17:45 og sending veðurskeytis,
síðan matartími. Kódatími kl. 18:30. Þrisvar til fjórum sinnum í túr
sýndi ég bíó kl. 19:00, videóið var ekki komið og 16 mm filmurnar
voru fengnar á leigu hjá Filmum og Vélum á Skólavörðustígnum
og svo ókeypis hjá Upplýsingaþjónustu Bandaríkjanna vestur á
Melum. Veðurathugun og sending veðurskeytis kl. 20:45. Kódatími
kl. 23:30, síðan veðurathugun og sending veðurskeytis á miðnætti.
Þegar maður var búinn að kíkja niður í messa á miðnætti var
vaktmótttakarinn fyrir 2182 stilltur fram í brú og svo var skrúfað
aðeins upp í mótttakaranum fyrir neyðarbylgjuna á morsi 500 kHz,
því maður vaknaði alltafvið eigið kallmerki eða SOS. Reyndarsíaðist
flest sem fram fór á bylgjunni inn í gegn um svefninn. Reglulega
var fylgst með viðskiptalistum hjá Reykjavíkradíó/TFA ef það skyldi
vera skeyti eða samtal til skipsins. En oft gáfu þeir manni kall á
morsinu á 500 kHz ef þeir höfðu eitthvað, skeyti eða samtal. Þetta
varnotalegt og skemmtilegt starf þarsem maðurvarsífelltað passa
klukkuna og dagurinn var fljótur að líða, upplýsingarnar biðu ekki.
Loftskeytamannsgrauturinn
Við vorum með SIMRAD EK dýptarmæla með blautpappír sem
hægt var að endurnýta. Það var gert þannig að notaðar rúllur voru
settar í pott með vatni og bætt út í salti og joði. Á gufutogurunum
létu þeir pottinn standa niðri á fýrplássi, en ég varð að semja við
kokkinn um að lofa pottinum að standa aftast á eldavélinni, þar
sem hann héldist heitur en sauð ekki, þá runnu lóðningarnar
út úr pappírnum. Maður fékk stundum smá skot frá kokknum:
„Kemur hann nú með loftskeytamannsgrautinn" eða „ertu nú með
andskotans pottinn", en það risti nú ekki djúpt.
Samtöl við land.
Loftskeytamaðurinn afgreiddi öll samtöl við skipið, sem yfirleitt
voru nokkur á dag. Skipstjórinn var skuldbundinn kódafélaginu um
að engar upplýsingar færu út um fiskirí eða staðsetningu skipsins
og loftskeytamaðurinn þurfti því að fylgjast með að menn töluðu
ekki af sér í samtölum. Ef það gerðist var tólið tekið af viðkomandi.
Annar kokkur var eldri maður, færeyskur öðlingur, Joen Hendrik
Poulsen, faðir Eli Poulsen sem hefur verið fréttaritari Ríkisútvarpsins
í Þórshöfn í Færeyjum. Jói Færeyingur kom yfirleitt upp til mín, að
kvöldi til þegar hann vissi að við vorum nærri Færeyjum og vildi
hringja í gegn um Tórshavnradíó. Þetta voru ógleymanlegarstundir,
því hann var svo andaktugur að koma upp til okkar og þetta var
greinilega nokkuð sem hann hafði hugsað um og hafði hlakkað til
að gera. Yfirleitt var löng röð hjá Tórshavnradíó svo við þurftum að
hlusta á mörg samtöl og höfðum góðan tíma til að spjalla meðan
við biðum eftir að komast að í röðinni. Svo talaði hann vel og lengi
þegar við vorum komnir í samband við hans fólk í Færeyjum.
Jói Færeyingur hafði verið mótoristi á færeyskum skútum, hann
lagaði svo sterkt kaffi að það stóð næstum í manni. Strákarnir
spurðu hann stundum hvort hann hafi verið svo lengi á skútunum að
hann væri ennþá að spara vatnið. Nei, nei sagði hann með hægð;
„kaffið tað skal smaka".
Joen Hendrik Poulsen, annar kokkur á togaranum Guðsteini.
Loftnetin
I brælum og ísingu þurfti að hugsa sérstaklega vel um loftnetin,
einangrarana og gegntökin. Þá þurfti maður oftast að byrja á
því að fara upp á brúarþak og hreinsa ís af loftnetsgegntökum,
einangrurum og loftnesniðurtökum áður en kveikt var á sendinum.
Það gátu því orðið margar ferðir upp leiðarann á klakað brúarþakið
þegar verst voru veðrin. Maður heyrði stundum skipstjórann tuða:
„Veru ekki að þessu helvítis príli drengur".
Hlustvaktin
Hlustvaktin var megin hluti starfsins sem bar þó ekki mikið
á og fæstir gerðu sér kannski grein fyrir mikilvægi hennar. Stóru
togararnir voru alþjóðlega flokkaðir sem Hx skip sem þýddi að
hlustvarslan á neyðar- og uppkallsbylgjunum var óskilgreind, svo
reyndin var sú, að maður var í raun á vakt allan sólarhringinn og
þurfti því að halda sig sem mest nærri tækjunum, enda var kojan
í loftskeytaklefanum. Það þótti illt til afspurnar ef kalla þurfti oft á
skip með loftskeytamann um borð. Flutningaskipin voru hinsvegar
yfirleitt flokkuð sem H8 skip og þar þurfti loftskeytamaðurinn að
standa a.m.k. 8 klst. hlustvakt eftir ákveðnu kerfi sem átti að tryggja
að einhvervaralltaf að hlusta á ákveðnu hafsvæði. Svo voru til H16
og H24 skip með tveim eða fleiri loftskeytamönnum, eins og stóru
farþegaskipin, herskip ofl.
Veöurathugun og veðurkort
Veðurathugunartímar eru samræmdir um allan heim kl. 03:00,
06:00, 09:00, 12:00, 15:00, 18:00, 21:00 og miðnætti. Við fengum
Á myndinni eru Borgþór H. Jónsson og Markús Á. Einarsson veðurfræðingar. Myndin er líklega
tekin árið 1992. Ljósmyndari: Edda Völva Eiríksdóttir
39